El tseltal es parte de la familia lingüística del maya y tiene diversas variantes, las cuales se autodenominan: bats’il k’op (del occidente), bats’il k’op (del norte), bats’il k’op ...

SJUNIL MUK’UL MANTALIL TA SPAMAL SLUM SK’INAL MEJIKO

Muk’ ul Mantalil la yich’ pukel ta a’ yel ta Diario Oficial de la Federacion ta jo’ eb yu’ un ferbrero ta ya’ wilal 1917
Slajib Mantalil jun pukbil ta a’ yel ta DOF27-05-2015

Sjukebal Sk’oplal

Yich’ stsaik spisil

Lajuneb sjukwinik mantal. Te xjajch’ibal sk’plal te sk’ejbelsba te tsobil jtsob jtejklim sok te snail yos yame yalbey skioplal te mantaril te li’ nakale. Te snail yosrtik sok yanyikxan yame yak’sabik ta stojol jich bit’il ya yal te mnantarile.

Jananix swentaine ta yawiltsoble te junnax-ay ta spasel snojpel ta lek’ay komonstuntesel sok yawil nopjeletik sok ch’unjeletik stsobjsbaik. Te manatlil toteswane chapal, janxme ta stojol te komonstuntesel, smuk’ubeel sok chajpalix sk’oplal te smantal j-a’tel jtunel ta yantixanbeel:

a) Te snailnopjeletik sok te ch’unjeletik stsobjsbaik lek ya xchajpanwanik te tsak’ot ta jun tsobjsbaik ta nopjelik junnax buelta ya spasik te xbak tsak’el ta jun. Te manatal albilix ta toteswane te banti tsobosbaik sok slajinbey sk’oplal te bek albil sok k’antiklabil yu’un te tsak’el ta jun chajpel ta jaiknax;

b) Te at’eltuneletik ma xyaksba ta yilel bit’il ay xkuxinelik te ch’unjeletik stsobjsbaik;

c) Te wentainbilik ya stak spasik te muk’ul xchapwanej te mach’atik lek-ay. te wentainbilik ja jich bit’il yanlumwinik ya sk’an, ja yunik, stael spisil te beluk xk’anbok jichnix bit’il yalo te mantalil;

d) Te bit’il yal te mantalil toteswane, te muk’ul xchapwanej te lek-ayik ma stak spasik at’el komonstuntesel. janix jich bit’il yajwalum ya stak snak’an ya tunel, ma stak yich’ik nak’anel. te mach’a k’axemix at’el ta muk’ul xchapwanej te lek-ayik ta sneelal sok kalal yich xchiknantesel te manatal, jatome stak ycih nak’anel ta yanbueltabi.

e) Te muk’ul xchapwanej ma stak sjuinsba sok te tsobwanejetik ni jauk pas proselitismo ta stojol mok amen yil te pas k’op, tsojbwinik mok tsobotsob pas k’op chaoxtul. janix jich ma stak yay tsoble ta komonstuntesel, chikan beluk lek ya spasok mok ta ak’elnaelstojol te nopjel, janix jich te kalal xpuklok’el sk’oplal te nopjeletik, ma stak smak te mantalil ta tsoblum mok ta snailik, ma s-uts’iwan, janix jich bit’il ay, te stalel Jlumaltik.

Mananix stak sjuinsba sok te yantik chapal chap stsoboltsob pas k’op janix jich teme ay yayejal yu’un mok chikan beluk snop ta swenta te mach’a yayik stojol te mililetik nopjel. Ma stak spasik ta yutil ch’ulna de tsoble yu’un te tsobwanej.

Aknax snopel yalel ta smelelil sok ch’unel spasel spisil te bit’il albil, jame ya yil te mach’a pas, teme ma ch’un te bit’il albil, te muliletik chiknajem sk’oplal ta mantalil.

Te lekil muk’ tsojbwanejetik, te tuelmoel, jpetsajekoel, sjuysbaik ta altayel sok yinansbaik, ja jich bit’il ch’unjeletik stsobjsbaik ta swenta yu’un ta banti x-ainik, manix yich’ikaa te mat’anil xjil, yu’un te jente’etik te mach’atik swentaine muk’ tsojbwanejetik teme albilik mok Koltabil ta jichnax sok teme mayuk mach’a x-ain yu’un ta xchanebal stoylejal.

Xchapalix te chikan bit’il x-ain te jente mach’atik sk’an tsalsbaik ta at’eltunel kananetik te bit’il albil ta mantalil, sok yame yich yip sok ch’unbok jananix jich x-akbok.

Te at’etuneletik ta tsobtejklumetik, te stsobil-a’teljtuneletik sok te tejklumetik ya yuninik jaito te snokjibal ta swentainejik sok ja swentaik te ya slajinbey sk’oplal te mantal.