El mixteco del oeste de la costa, autodenominado como tu’un savi, es una variante del mixteco, que a su vez es parte de la familia lingüística del Oto-mangue.

TIÑU CHA IYO CUENDA ÑUHUN ÑUCOHYO

Cha cuu cha ndicha 5 febrero cuiya 1917
Chehe cuu tuhun cha sandihi sama ta quee chi DOF 27-05- 2015

Tiitulo Ucha

Cha cahan na cua tiso tiñu cuenda ndihi chi

Artiiculo 130. Cuhva cha iyo tiñu ndatuhun ñivi chahnu, ti cha cuu cuenda Cumi tiñu chi cha cuu cuenda Veñuhun sacahnu ñivi cua coo siin iin chi ta inca chi, cuhva cha chaha chi cuenda tichi artiiculo ihya. Cha cuu cuenda Veñuhun ta ndihi ca nu nducuiti ñivi cua tayahvi chi cuhva cha cati ley.

Ta cuenda maan ra sacuaha ta tisovaha ley Vehe nu nducuiti ra ta ra, cuu chi cha cua savaha ra ta ra ley cha cua cahan cuenda cha sacahnu ñivi cuenda veñuhun ñi, ta cuenda ndihi nu nducuiti ñi ta sacahnu ñi. Maan ley cua cahan tiñu cuenda chi, ta ndihi ñivi ñuun cua coto yoso cuhva cua coo tiñu can, ta cuhva cua cahan chi ta cua ndoo vaha tiñu cha cahan chi iti nuun ihya:

a) Ndihi veñuhun ta ndihi nu nducuiti ñivi cha sacahnu ñi, cua coo sivi chi cuenda ley cha cuu chi nu nducuiti ñivi ta sacahnu ñi, ta tacha ni yaha quihvi sivi chi cuhva cha tahan chi. Maan ley cua cati yoso cua coo ndihi nu nducuiti ñivi cha sacahnu ñi, ta cua cuhva chi tiñu ndihi cuhva cha cua ndaca chi ta cua quihvi sivi ndihi veñuhun can, nuu cumi tiñu.

b) Ñivi cuu cumi tiñu ña cua cuu tihi ñi chihin ñi cuenda nu iyo ndihi veñuhun;

c) Ndihi ñivi ñuhun Ñucohyo cua cuu satiñu ñi cuenda nu sacahnu ñi. Ndihi ñivi ñuhun Ñucohyo ta ñivi quichi inca ñuhun nda ica cha cua savaha ñi ndihi cuhva cha cati ley;

d) Ndihi cuhva cha iyo tiñu cahan ley ya, ti ndihi ñivi satiñu cuenda veñuhun ña cua cuu cuiso tiñu ñi cuenda ñuun. Ta cha cuu ñi ñivi xuñuun iyo cha cuiti chihin ñi cha cua cuhva ñi voto ñi, soco ña cua cuu cuhva ñivi ñuun voto ñi cuenda ñivi can. Ta ndihi ñivi cha saña ñi cha satiñu ñi cuenda veñuhun cuhva cha cahan ley cua cuu cuhva ñivi ñuun voto ñi cuenda ñi.

e) Ñivi satiñu cuenda veñuhun ña cua cuu natahan ñi ta cua ndatuhun ñi tiñu ñuun, ta ni ña cuu cua cahan ñi cuenda iin ra nducu tiñu ni cha vaha ta ni cha ñavaha, a cuenda nu iyo ra nducu tiñu can. Ta ni ña cua cuu cahan siqui ra cuenda ndihi ley cha ndacañahan ñuhun Ñucohyo, a ndihi cuhva iyo cha ndacañahan cuenda chi, ta ni ña cuu cua cuiso cava ñivi can ndihi itaniñu iyo ta cahan cuenda chi, nu nducuiti ñivi ñuun, a nu sacahnu a cahan ñivi cuenda veñuhun, ta ni nuu tutu sacuaha ñivi cuenda veñuhun ñi.

Ñahni ni suhva ndatu cha cua nducuiti ñivi cuenda tiñu ñuun, ta cua cahan ñi iin tuhun a ñaan inca cua savaha ñi ta nduinuun chi cuenda iin veñuhun sacahnu ñi. Ña cua cuu nducuiti ñivi tichi iin veñuhun ta cua cahan ñi tiñu cuenda ñuun ican.

Cha cua cahan ni ñivi cha cua cati ñi iin cha ndicha ta cua sacuinu ñi ndihi tiñu cha chini ñi ican, ta cha ndoo vaha ni tiñu cha cua cutuni ñi cua savaha ley, tucha cua cumani ñi chi tuhun cahan ñi.

Ndihi ra satiñu cuenda veñuhun, ñivi chahnu ra, ta ndihi sehe ra ta yani ra ta ñivi tandaha chihin ra, tacan ni ndihi veñuhun nu sacahnu ñivi ra, ña cua cuu nihin ñi tutu cha cahan cha cua cuu chiin ñi ndatiñu ñivi ni tindee ra satiñu cuenda veñuhun can, tu ñavi ñivi vaha ra cuu ñi.

Ndihi ñaan cha cua savaha ñivi cha cuu ñi ñivi ñuun, maan ra cumi tiñu ndacañahan ñuun cua ndehe tiñu can cuhva cha cahan ley, ta iyo tundee ini chi ra ta ndaa yahvi tiñu cua cahan ra cuhva cha iyo ndatu chi ra.

Ndihi ra cumi tiñu ndacañahan ñuhun Ñucohyo, ta iin iin Ñuhun ta tichi ndihi municipiu cua coo ndatu chihin ra ta ra cuenda tiñu ya cha cua ndehe ra chi cuhva cha cati ley.