El tseltal es parte de la familia lingüística del maya y tiene diversas variantes, las cuales se autodenominan: bats’il k’op (del occidente), bats’il k’op (del norte), bats’il k’op ...

SJUNIL MUK’UL MANTALIL TA SPAMAL SLUM SK’INAL MEJIKO

Muk’ ul Mantalil la yich’ pukel ta a’ yel ta Diario Oficial de la Federacion ta jo’ eb yu’ un ferbrero ta ya’ wilal 1917
Slajib Mantalil jun pukbil ta a’ yel ta DOF27-05-2015

Chaneb Sk’oplal

Ya’tel ya stak’ spasik a’tel tuuneletik, ay ya spasik mulil tulan mulil mak ay joil binti ya sk’an spas sok bitik ay yich’o ta wenta Estado

Bulucheb swakwinik mantal. Te yu’un ya stoj smul ta chukel ta stojol te diputados sok senadores ta banti Congreso de la Unión, ministroetik ta banti Suprema Corte de Justicia de la Nación, magistradoetik ta Sala Superior del Tribunal Electoral, Consejeros de la Judicatura Federal, Secretario de Despacho, diputadoetik ta Asamblea del Distrito Federal, ajwalil ta banti yolil slumal Mejiko, Fiscal General de la República sok Procurador General de Justicia ta yolil Méjiko, ja’ jich bit’il consejero Presidente sok Consejeros elctorales ta banti Consejo General del Instituto Nacional Electoral. Te mach’atik yich’o ya’telik ta stusel ya’yejal te mulieltike, ta banti Cámara de Diputados yame stsobawan banti ya yich’ alel ya’yejal ja’bal smul ya xlok’ ta stojol ta mach’a k’oem ta stojolole.

Ta me ay xchapel a’yej ta chapojibal maba smelelil te’nax me k’alal ya xkejch’aj jile’l spisil te bit’il spasik te k’axemix-e, ma’me ak’bil ta sba te abatinel yu’un te tsaktoba ya me stak’ ts’akates lok’el snopel spasel te mach’a kujch’inbil ta mulil te la yicho’ ak’el ta sba, manchuk ya ya’yantey te bin slik’ib sk’an yicho’ ak’el ta sba.

Te me ja’ te chajpajibal la yal banti lik’em, te winik ya xjil ta smantar a’tel jtuneletik yu’un tsakawal ta swenta yu’un jich ya xchajp’anik sok te mantarile’.

Jich bit’il stao te yomolum sok a’tel tunel ta tsoblum, ja’naxme ya tsak’ tik’el smul ta stojol ta xchapojibal muk’ xchap mantal te bit’il albil ta Lajuneb swakwinik tsobmantal. Ja’i le’ ta yalobilnax, xchapojibal ta muk’ xchap mantal yame xchajp’an sok yipajib’ ta spasobil mantaril ta sle’el xchapel mach’a ay smul tabil.

Te yu’un ya stoj smul ta chukel te mulil ya spasik te muk’ul ajwaliletik ta jujsejp estadoetik, Diputados, Magistradoetik ta Tribunales Superiores de Justicia ta Estado, ja’nix jich bit’il ta stojolik Consejeros de las Judicaturas Locales sok yantik a’teletik ta snail chajpajibaletik jich bit’il Constituciones Locales de Gobierno ta yolil slumal Méjiko, manchuk me ja’ik te mach’atik sweintane sbaik chajpane ya’telik jich bit’il ay sk’oplal li’ta banti artikulo. Yame yich’ alel sk’oplal teme jich ya xk’ot ta pasel, ja’ yu’un yame yich’ ak’bel sna’ stojol te chajpane mantaliletik ta jujsejp estadoetik yu’un ya spasik binti ayta swentaik spasele.

Te sja’mel ta ale’l sok xchapel a’yejetik yu’un (sic DOF 28-12-1982) chapojibal ta xchajp’anel mantalil sok xchajp’anel k’op (sic DOF 28-12-1982) maba ya s-uts’inwanik.

Te xchopolil ja’mel ta ale’l yawil banti lijk’em sok te mach’a kujch’inbil ta mulil ya me yicho’ te binti ak’bil smak ja’ini bit’il winik ya yaysba ta skumulkum sle’el xchapel mach’a ay smul. Ta me ja’ini slajibal suja’wal jun ya tsak’ xlok’ te mach’a kujch’inbil ta mulil ya me tsak’ xcha’ yicho’xan te ya’tele’. Ta me ja’ te suja’wal jun bajt’ yak’ ta tojel smul sok ta me ja’ jun tsaktomba ya spasik te k’alal yakalik ta pasel te binti smako, mame stak’ xk’ax ta chukel ta banti le’k ta tu’p’el smul.

Te sk’anel mantal ta stsakel yu’un joch winik te slik’esel sok yantik xan abatinel ta komon tuntesel mame ba ya sk’an ja’mel ta ale’l te banti talem.

Te stik’el mulile’tik ta sle’el xchapel mach’a ay smul ya me yak’ ta ch’uunel sok ta me le’k ay te spasobil mantaril ta sle’el xchapel macha ay smul, sok ta me ta xchapel tsaktomba ta swenta sbiltesel abatinel te yajwale’ ya me yaybey yutsil te sk’ule’ja’l mak sk’oplalil aintesel mak yuts’inel te bitik u’ninlabil, ya me sk’an tsajtael ta xch’unel sok nix te slok’esel sle’kil te tabil sok nix te stael binti ma’yuk ta aintesel sok nix te bit’il lijk’em sk’oplalil te uts’inel ta swenta yu’un stael xk’axuntael mantar.

Te stik’el pek’ajtik mulile’tik mame stak’ xk’ax ta oxchajp’ te tabil koltaele’tik mak ja’ te yaintesel mak slikib sk’oplalul uts’inel.