Yoxebal sjol sbiil

Xchantenel

Yu’el Muk’ Ch’ujkawal

Balunlajuneb yo’winik mantal. Te muk’ul sleel tunel jich’, k’ejel ya yich’ ak’el ta spasel ta chaj xat’al mantalil jo’e’b swakwinikl ta muk’ul mantalil, muk’ul at’el tujnel ta snojpil te junax stsako sbae’ te ja swentaine te tujlan at’el lek’il chajpanwanej le’ tamuk’ tsojblum.

Ta spasel mulanbil, ta chajpajibal ta swentainel ta spasel lejnax ta yawil olil tsojwanej sok yawil ch’i tsobojibal ta yantik tsa’el lumetik; ta chajpalchab ta tsojbelsbaik ya me spuk’beik’ lok’el sk’oplal, te le lajem alel sk’oplal ta mantalil.

Ta yawil olil tsojwanej ya tsojsbaik ta jukeb ta tul te muk’ tsojbwanej ta tsojblum ta stsa’el. Te yajwlil chajpajibal ya me yich’ tsa’el ta stojol te olil chajpanwanej, sok nix te sjotak, ta spasel te yat’el chaneb jawil.

Te chajpajibal ta tsa’el ay me ta chajpanel jich’ ta k’axelnax mastak’ ta tijel, te lajem ta alel le’ tamuk’ul mantalil ja chijk’an bit’il yal te mantaliletik, yu’un:

I. Ta makel k’opetik sle’el ta tsa’el te chajpanmantaliletik ta tsoblum sok muk chajpanemantaliletik;

II. Ta smakel k’opetik te ya schikna ta swentail yu’un tsa’el muk’ul ajwalil ta muk’ul tsojblum ta spamal slumal mejiko ja nax me ya stak’ chajpa ta ak’nax ta banti yajwil ta toyol yat’el.

Te yajwil te toyol yat’el ta sjoylejal ta chajpajibal ja nax me stak’ ja nax me yalbe skoplal te beluk ma lekuk te k’alal ya spasik ta tsael at’el túnel ja jich’ bit’il albil skoplal le’ tabanti mantaliletik.

Ta makel k’opetik ja me spas te at’eletik ta yat’e’el ta slajibal te tsa’el at’el túnel te ajwalil ta muk’ tsaojblum ta spamal mejiko, junax belta ta chajpanel ta smakel k’opetik te me yu’un la sjinbeyik sk’oplal te me ja nanix, ta smakel ta chajpanel, te sk’oplal, ta yalbel sk’oplal ta ch’uunel ta tsa’el te muk’ul at’el túnel ta muk’ tsojblum te lebil ta swenta te muk’ at’el tujnel te me ja tu’ema yat’alul la lok ta swinik ta najk’anel.

III. Ta smak’el k’opetik spasel sok ta chajpanel ta stojol ta at’el tujneletik ta tsa’el ta jtsoblum, te pajasok te bit’il albil te le’ tachejbal xat’al ta sne’elal, te me majba yich’ ta muk’ te bit’l chajpal ta mu’kul mantalil mok chajpalix.

IV. Ta smak’el k’opetik spasel sok ta chajpanel ta yalel sok ta lek ta stojol te at’el tunel tsalsbaik le’ taStsobnax tsojblumil yu’un ta tsojbel sok yilel ta sleel mok ta chajpanel sak’tomba ta ya chik’na lejnanix’aa, ya me stak’ slajinbeik’ sk’oplal yu’un ta smuk’umtesebel ta kumulkum stsako sbae mok’ te jayemyat’alul ta spisil ta tsa’el ta at’el túnel. Te jamal ta makel te janax te k’alal ya stojtesik ta k’anel manchukme snopil jun ta muk’ul at’el túnel te jich’ ya sk’an ta makel ta tsa’el ta snail ta tsakal sok ya me sk’an pasel ta neel ta yat’alul muk’ul mantal mok chajpal junetik te albil yu’un te k’alal yaxk’ot te stsako sba ta tsak’el ta yakbelsba ta nabelsba te ja tsaot lok’el ta at’el;

V. Ta smak’el k’opetik spasel sok ta chajpanel te mayuk te me mayuk ta ich’el ta muk’ te ich’elilta muk’ tsojblum tsa’el te at’el tunel ta yawalul lum te nak’anbil, yich’el tsa’el sok ta stsakel biilil ma’yuk mach’a ya stak’ ya smak sok skomel yu’un jich’ ya stak’ tsakbeil sk’oplal te tsojblum ta muk’ul lum, le ya lajem alel sk’oplal le’ tamuk’ul mantalil sok ta mantaliletik. Yu’un me te yawajlullum ya me stak’ xbat’a chajpajibal ta stojol muk’ul at’el túnel te me yich’ utsinel ta ich’elil ta muk’ ta swenta te tsojblum te me le najk’al sbi’il lea, ya me sk’an yakta albel sk’oplal ta sneelal ta oranax ta chajpanel te tsaktombae ta naelstojol ta banti spasel ta yolil, te mantalil k’oem ta nopel ta chajpanel sok jayeb k’aal albil;

VI. Ja te tsaktombae mok jachik’an bit’il x-atejik te jaiknax ta chajpajibal sok te ch’uunwaliletik;

VII. Te k’opetik mak ay maba lek ya yil sbaik a’teletik ta banti Snail Chajpajibal yu’un Stsael Ajwaliletik sok tuuneletik.

VIII. Ta snopel sok jayeb ya stoj smulik a’teletik ta Snail Chajpajibal yu’un Stsael Ajwaliletik, mach’a ayik ta partidoil sok yantik mach’atik stsobo sbaik, mak ay yantik winiketik, mach’atik yantik k’ejel jajchemiktel ta yan lum te ya xk’axumtayik te binti ay ta ch’uunel sk’oplal li’ta mantalil jun.

IX. Te k’op a’yejetik ay ta swenta Snail Chajpajibaletik yu’un Stsael Ajwaliletik te ya yak’ ta na’el stojol binti la yich’ k’axumtayel ta pasel, jich bit’il nakal sk’oplal ta yoxebal ya’yejul ta banti jun yoxwinik sok xwaxakebal párrafo, ta banti chanlajuneb sjukwinik, li’ta banti mantalil jun sok yantik chajpanbil bit’il ya xkaj slo’loy sok tojliyel smulilel teme aynix binti maba lok’ a, ja’ yu’un ya me stoj smul.

X. Sok yantik binti ut’il nakal sk’oplal ta mantalil.

Te snail Stsoblej Jtek’anwanej Jtsaawalej, yame yak’be xchapojibal ta oranax swenta spasel bin sjalalil ya xchajpan sok ya spasbe sk’oplal te muliletike, ja’ te bit’il ya yal te smantal junile.

Mame ya yich’ leel k’op jich’ bit’il ya yal te jo’eb swakwinik mantal yu’un te Muk’ul mantalil june, te Snail Jtek’anwanej Jtsaawaneje yame xju’ ya xchajpanik sok ma xju’ ta tunesel te bin ya yal te muk’ul mantal june sok sjelel te bin yalojbe sk’oplal te snail stsael J-a’tel jtuneletike ja’ jich albil sk’oplal yu’un te Muk’ul mantalil june xchajpbenal stojil swentail te k’ope ini sok jteb ya yich’ tsakel ta muk’ te bin ilbil swentail ta skaj te k’opetik. Bitik ya yich’ ilbel bael stojile te Snail muk’ul chajpanele, ja’nanix ya yich’ albel swentail te ta Smuk’ul nail chjpanel ta spamal slum sk’inal te Mejikoe.

Te k’alal te yawil te chajpajibal ta tsael j-at’el j túnel yame xk’anbot te smuk’ul junil yu’une ja’me yu’un ya x-k’asesot ta ta muk’ul mantalil teme bin ya x-albot makk ta chajpanel mak ta xcholel sk’oplal te muk’ul mantalile, te smuk’ul junil te me ma’ba leke teme ya yich’ ilel ta yawil mak ta banti snail chajpjibal ta lek’il chajpanwanej, mach’aukmea te mu’k tsojbwanej ta tsojblu, te yawil mok ta spat xuk, ya me stak’ pas ta yikte’el te me majba lek sk’oplal ja chik’an te albil ta mantalil, ta spisil chajpanwanej ta snail chajpajibal ta muk’ul tsojblum ja ya spas mantal stuk’el te muk’ul sjunil at’eletik ta sk’sesel. Te slek’il xchajpanel ja me spasmantal ta yalbel te ma amenuk sk’ot sk’oplal ta chajpanel.

Ta stojbelsba ta chajpajibal, ta tsalbelsba le’ tayawil, ta smak’bel sk’oplal ta chajpanel ta tsalel, ja jichi bit’il albiltulan sk’oplal te k’alal ya yaanik ta sjoylejal k’inal ta sujelal le’ tasnjpilchapalchapjun, ja me ya slajinbe sk’oplal te muk’ul mantalil sok nix te mantaliletk.

Te yawil chajpajibal ya me stak’, ta spasel, ta swenta te mok ta yantik le’ tayawil tsojboltsoblum, ta yik’el tel ta chajpanel ta snabeyelsba jaito; jananixme, ya me stak’ yakbe’el te sk’oplil yu’un ta tsalbelsba le’ tayawil tsojboltsojblum yu’un ya snabeik’ ta xchajpanel. Te mantalil ya yalbe sk’oplal sok nix ta smakbel yu’un ta spasel ta stulanil sk’oplal.

Te kanantak’inetik, kananetik sok ich’elil ta muk’ te le’ tachajpajibal ta ja te swenta sleel túnel, ta le albil ta mantalil, ta stikul ta mantal le’ tachajpajibal tsojbilteklum, te mach’a ya at’e; tul muk’ul tsojbwane ta tsojblum ta sleel le’ tasnail chajpanwanej te najk’anbil yu’un muk’ sk’oplal; sok oxeb ta tul te mantal túnel le t ata chajpajibal ta tsojblum. Te chajpajibal ja me ya yak’ te stojolil te muk’ ajwalul le’ tasnail lek’il chajpanwanej ta muk’ul tsojblum te yayejul yu’un le’ tasme’ a’telil ta tojel te muk’ul lek’il chajpanwanej ta muk’ul tsojblum. Janixjich’, ta chajpajibal ay me ta sk’anel ta chajpanel k’opetik sok ta chajpalix ta spisil yu’un me jich’ ya x-at’e ta lek’.

Te muk’ul tujneletik ta sleel te ya –ik’ot ta yawil muk’ul chajpajibal sok xat’al xat tsojblum ay ta tsael neel ya sleek le’ tachebal ta yoxebal xat’ te at’eletik te leayik’aa ta banti chajpajibal mantaliletik te jich’ le albil ta lekil chajpajibal ta muk’ul tsojblum. Ta tsael at’el túnel te mach’atik ya yot’esik ja chikan te bit’il yak ta bael, ja me ch’uunbil te bit’il ay sk’oplal le yal ta mantalil.

Te muk’ul tujneletik ta sleel ta ot’esel ta yawil chajpajibal ya me k’an spisil chajpal yu’un te sjunil ja me chik’an te le albil ta mantalil, ma me stak te me mato ayuk bayal ya’wilal jich me ya xk’an te muk’ tsojbwanej ta tsoblum ta chajpajibal le’ tamuk’ul tsojblum, ya me x-jala ta at’el baluneb jawil ma x-k’ax’aa. Ta yikteel, skasesel sok sjunil te muk’ul at’el túnel ta tsael te le’ tayawil chajpajibal ya me sk’an yot’esjun, ta yak’el lea te banti yawil, ja jich’bilt’il sk’an, te la albil sk’oplal ta mantalil waxaklajune’b yo’winik te le’ tamuk’ul mantalil.

Te muk’ul tujneletik ta sleel ta ot’esel ta yawil chajpajibal ta xat’al xat tsojblum ya me k’an spisil chajpal yu’un te sjunil ja me chik’an te le albil ta mantalil, ma me stak te me mato ayuk bayal ya’wilal te mach’a ya sk’ansba ta muk’ tsojwanej ta tsojblum le’ tachajpajibal ta chinlum ta sjolejal. Ya me sjala ta at’el balune’b jawil ma x-k’axaa, te me yu’un la yich’ tijel ta muk’ul at’elil’.

Te me yu’un yak ta ak’el yan at’elil ta k’axel ya me snak’anik yan yach’il muk tsojawnej tsoblum te jayem xan k’aal sk’an snak’nel ta lek.

Te at’eletik ta chajpajibal ya me chajpanik te bit’il ya sk’an x-at’ejikbeel ja’ me ya yich’ ta muk’ te bit’il ay ta muk’ul chajpajibal le’ tamuk’ tsojblum sok nix te bit’il chajpal ta lek te albil ta mantaliletik.