El mixteco del oeste de la costa, autodenominado como tu’un savi, es una variante del mixteco, que a su vez es parte de la familia lingüística del Oto-mangue.

TIÑU CHA IYO CUENDA ÑUHUN ÑUCOHYO

Cha cuu cha ndicha 5 febrero cuiya 1917
Chehe cuu tuhun cha sandihi sama ta quee chi DOF 27-05- 2015

Tiitulo Uni

Capiitulo IV

Cuhva cha iyo ra tachi tuni ta ra

Artiiculo 99. Nu tachi tuni tiñu chi ñivi cha nacachi tiñu chi ñivi cha nducu tiñu cua cuu cuu chi masi siin cha cahan fraccioon II artiiculo 105 un constitucioon ya cua cuu chi iin cha cahnu xaan cuhva cha cua cuu chi tiñu ta cua cuu chi iin vehe cha iyo ñivi cha chito vaha cuenda Vehe un iyo ra tachi tuni cuenda ñuhun Ñucohyo.

Ta cuhva cha cua tiahvi tiñu chihin ñi cua satiñu chi cuhva iin cha sucu ta nu cuati, ta quivi cha cua ndatuhun tahan ñi cua cuu coso ndihi ñivi cuhva cha ndatuhun ñi cuhva cha cahan ley. Cua coo ñivi cha chito vaha ndihi cha cuiti cha iyo chi ñivi ta ñivi cha chito savaha vaha cuenda cuhva cha cua satiñu vaha ñi.

Ñivi cha cha sucu ca ndisotiñu ñi ucha tahan ñi cua cuu ñi cha cuenda cha cua cuu ñi Xini cha cua cuenda cha nacachi tiñu chi ra nducu tiñu. Ta ra cua cuu Xini chi ndihi ra tachi tuni, ñivi cha cha sucu ca ndiso tiñu cua nacachi chi ra ta ra ta cua cuitiñu ra ta ra cumi cuiya.

Nu tachi tuni tiñu chi ñivi cha nacachi tiñu chi ñivi cha nducu tiñu iyo chi cha cua tisovaha ñi tinu iin ndaha ni cuhva cha cahan ley, cuenda:

I. Cha ña cua ndoo ñivi vaha cuhva cha cua nacachi tiñu chi ñivi cha cua cuiso tiñu ta cua ra sacuaha ta tiso vaha ley chi ra cuu senadoor ta ra;

II. Cha ña cua ndoo ñvi vaha cuhva cha cua nacachi tiñu chi ra cua cuu Xini chi ñuhun Ñucohyo ta cua tisovaha tiñu chihin chi cuhva cha cua ndaca tiñu cha cuenda ra ndiso tiñu cha cha sucu ca.

Cha cha sucu ca ndiso tiñu chi cha ndiso tiñu ninu cuenda vehe cha tachi tuni cua cuu cati ñi ndaa cha ña vaha sacaha tiñu cuhva cha cahan ley.

Ñivi cha sucu ca ndiso tiñu cua cahvi ndihi voto cha chacoo quivi cha nacachi tiñu chi ra cua Xini chi ñuhun Ñucohyo, hora cha cha tiso vaha tiñu ndaa cha ña ndoo vaha tiñu cuenda chi, ta yaha chacan ta cua cati tiñu cha ndicha cuhva cha chacoo votacioon can ta ndaa ra canihin tiñu cha cua cuu Xini cuhva cha cuaha ca voto nihin ra.

III. Cha ña cua ndoo tiñu vaha cuhva cha cuu chi cuhva cha cua tiso vaha cuenda cha nacachi tiñu chi ñivi cha cua cuiso tiñu cha ñavi cha cahan uvi fraccioon cha yaha ta cua ña cua chaa ini ñi tiñu cha ndaa un tutu ya;

IV. Cha ña cua ndoo tiñu vaha cuhva cha cuu chi cuhva cha cua tiso vaha tiñu chi iin ndaha ni ta iyo vaha tundee ini chi ndihi ñivi cha tiso vaha tiñu can ta cua ndehe ñi a vaha quee cuhva cha tava tiñu ñi ta cua nducu ñi cuhva cha cua cati ñi iin cha ndicha cuhva cha nducu tuhun ñivi chihin ñi cha cua ndehe ñivi cuhva cha cuahan tiñu can ta ndaa cha cua quee nu cua sandihi cha cua nacachi tiñu chi ñi nducu tiñu. Cua cuu savaha tiñu chihin tu cha cuenda cha cua tiso vaha tiñu iin ndatiñu cuu chi tichi cha chaha tiñu cha cua nducu ñivi tiñu ta cua cuu savaha ñi chi quivi cha cahan ley ta cua ndehe vaha tiñu cuhva cha iyo chi a un cua quihin cuenda ñi iin tiñu cuhva cha tiso tiñu chihin ñi;

V. Ta cha ña cua ndoo tiñu caha cuhva cha cuu chi ta tiso vaha ñi cuhva cha na ña cua yaha cava ñivi chi ndihi cha cuiti cha iyo iin ñivi xuun cha cua savaha ñi votar ta cua cuu savaha tahan ñivi votar cuenda ñi ta cua cuu tihi ñi sivi ñi ndaa cuni maan ñi ta iin cha vii cua quihin cuenda ñi iin tiñu ñuun cuhva cha cahan ley ndaa un tutu ya. Ndihi ñivi cuu queta iti nuun ra tachi tuni tu cha iin ñivi ña chaa ini cha cuiti cha iyo chi ñi cha cuenda cha ndaa naan ñi chi ra nducu tiñu ta iyo chi cha cua cundihi tundoho cha chacoo tichi cha nacachi tiñu chi ñivi can ta ley cua cati yoso cuhva cua cuu chi ta ndaa timpu cua cuu chi;

VI. Tundoho a cha cahan yuhu ñivi cha tachi tuni chi ndihi ca ñivi cha satiñu ican;

VII. Ndihi tundoho cha iyo chi ñivi cha satiñu chi cha cuu Instituto Nacional Electoral chi ñivi cha satiñu ican;

VIII. Cuhva cha cati ley iyo chi cha cua tachi tuni tiñu chi nu cuu chi Instituto Nacional Electoral a iin partido a chi iin cuenda ñivi cha iyo cuenda iin ñivi cha nducu tiñu a ñivi ñuun a ñivi cha ndiso iin tiñu a ñivi ñuhun Ñucohyo ya a ñivi inca ñuhun, tu ndaa cha ñavaha ni savaha ñi;

IX. Ndihi tiñu cha chito cha cuu Instituto Nacional Electoral cha ña vaha cha ni savaha tiñu cuhva cua cha cati chi tichi Base III tichi Artiiculo 41 chi párrafo una tichi Artiiculo 134 tichi Constitucion ya cha cuu cuenda cha cahan tiñu cuenda ñivi cha nducu tiñu chi ñivi cha nacachi tiñu, tacan ni ta cua savaha tiñu ndihi cha cuu cuu campaña ñivi cha cua nducu tiñu, cua ndehe tiñu ndaa cha cuu cha ña vaha ni savaha ñi ta cua ndehe tiñu cuhva cha cua cutuni ñi, chi

X. Ndihi ca cha cati ley.

Vehe cha iyo cuenda cha ndehe cuhva cha canihin tiñu chi ra cua cuu tiñu cua nducu ñi cuhva cha cati ley cua sacuinu ñi cha cua tachi tuni ñi chi ndatu cha iyo chi ñi ta cua tisovaha ñi chi cuhva cha cahan ley.

Cuhva cha cahan artiiculo105 nu constitucioon ya ñahni cha ña vaha cua savaha ñi ta nu cuu vehe cha tachi tuni tiñu chi ñivi cha nacachi tiñu chi ñivi cha nducu tiñu cua cuu tiso vaha ñi ndaa cha ña sacuinu tiñu cuhva cha cahan Constitucioon ya. Ta cuhva cha cua tiso vaha tiñu ndihi cha cahan cha ña ndihi cua cuu savaha ñi cha cuenda cha tachi tuni tiñu. Ta ñivi cha cha sucu ca ndisotiñu cua cuhva ñi cuenda chi Vehe tiñu nu iyo ra cuu xini chi ndihi ra tachi tuni tichi ñuhun Ñucohyo.

Ta cha nu tachi tuni tiñu chi ñivi cha nacachi tiñu chi ñivi cha nducu tiñu ta ña cuni ñi sacuinu ñi cuhva cha cahan constituciooon ya ta siin cha cahan ñi cha ñavi cuhva cha cahan vehe tiñu nu iyo ra cuu xini chi ndihi ra tachi tuni tichi ñuhun Ñucohyo a iin ra cuu xini inca, cua cuu xico tuhun ñi chi cuhva cha cahan ley, ta cua cuu ndehe vehe tiñu nu iyo ra cuu xini chi ndihi ra tachi tuni tichi ñuhun Ñucohyo ndaa cha cahan tiñu cua cuu ndoo. Ta ndihi tiñu cha cha quee vaha iti chata ñahni cha cua tahan chi cha cuenda cha cua ndoo ihya.

Cuhva cha iyo nu tachi tuni tiñu cuhva cha cha iyo chi chi cuhva cha tiso vaha chi iin tiñu ta cuhva cha cahan chi cha cuenda ley cha nini xaan cuenda tiñu can cuhva cha cahan constitucioon ya.

Ñivi cha ndiso tiñu cha cha sucu ca cua cahan ñivi cha ndiso tiñu cha ninu cua cuu cuhva ñi tiñu cha cua tachi tuni ñi ta cua cuu tachi tiñu tutu a ndaa cha cuu cha iyo chi cha cua coto tahan ñivi cha ndiso tiñu cha cha ninu vihi ta cuhva cha cua coso vaha chi. Maa ley cua cati yoso cuhva cua cuu chi.

Cuhva cha cua ndehe vaha tiñu ta cua sacuenda tiñu chi ta cua sacuinu tiñu nu tachi tuni tiñu chi ñivi cha nacachi tiñu chi ñivi cha nducu tiñu cua cuu chi cuhva cha cahan ley nu nducuiti ra tachi tuni cuenda judicatura ta cua cuindi tahan ra cuu Xini chi nu tachi tuni tiñu chi ñivi cha nacachi tiñu chi ñivi cha nducu tiñu ta cua cuu ra nuun cuhva cha nachi tiñu ta uni ñivi cha iyo cuenda vehe un nducuiti ra tachi tuni cuenda judicatura. Nu cuu chi cha tachi tuni tiñu cua cuhva cuenda chi yoso xuhun cua cuni ñuhun cha cua sanaan ñi chi ra cuu Xini cuenda Vehe tiñu un iyo ra cuu xini chi ndihi ra tachi tuni tichi ñuhun Ñucohyo ta cua quihvi tahan chi nu tutu cha cua cuhva cuenda taha nu tachi tuni chi ñivi. Tacan ni nu tachi tuni tiñu chi ñivi cua tachi yoso cuhva cha cua tachi tuni ñi ta cuhva cha cua satiñu ñi iin cha vaha.

Ñivi cha cua cuu Xini chi nu ndehe cha nachi tiñu chi ra nducu tiñu cha cua cuisotiñu cha cha sucu ca ta nu iyo ni ñi ta uvi tahan cha cuu uni cuhva ñivi cha iyo cuenda vehe un iyo ra cuu senadoor ta ra cua cuhva voto ñi cuhva cha cua nacachi tiñu chi ñi cuhva cha chica Vehe tiñu un iyo ra cuu xini chi ndihi ra tachi tuni tichi ñuhun Ñucohyo. Cha cua nacachi tiñu chi ñivi can cua cuu chi siin siin tiempu cuhva cha cua tiso ta cua cati ley.

Ra cua cuu Xini chi vehe cha nachi tiñu chi ra nducu tiñu iyo chi cha cua coo ndihi cha chita tiñu chihin ñi cuhva cha cahan ley, ta cuhva cha chica Vehe tiñu nu iyo ra cuu xini chi ndihi ra tachi tuni tichi ñuhun Ñucohyo ta cua ndunahan ñi un cua cuisotiñu ñiiin cuiya. Ta cua nacoo ñi tiñu can a cha cua yoni ñi cua coo cua ndehe tiñu can ta tutu cha chaha tiñu chi ñi cha cuu ñi Xini cha cha sucu ca chi vehe nu cachi tiñu chi ra nducu tiñu cua tava tiñu chihin chi ta cua cuhva tiñu chihin chi chi ñi cuhva cha cahan artiiculo 98 cha ndaa nu constitucioon ya.

Ñivi cha cuu Xini chi Vehe cha nacachi tiñu chi ra nducu tiñu ta ndihi ca ñivi cha iyo cuenda can iyo chi cha cua coo ndihi cha chica ley chi ñi ta cuhva cha chica tahan ra cuu Xini cha tachi tuni chi ndihi ra cuu xini cha tachi tuni cuenda iin circuito. Iin cuiya cua cuisotiñu ñi soco cua cuu ndaa ca tiñu chihin ñi tu cha cua ndaca tiñu chihin ñi.

Ta tu cha cua quee cuii ñi cua nanducu tiñu inca ñivi cha cua ndoo tiñu nuun ñi.

Ñivi cha satiñu cuenda cha tachi tuni tiñu cua sacuinu ñi cuhva cha cahan ndihi cuhva cha tachi tunui tiñu ta ndihi cuhva cha tiso tahan ley.