Sbajkajal K’op

Sbajkumul a’yej

Yich’el ta muk’ jch’iel jk’opojel sok wentainel ta stojolik

Swakebal mantal. Ta yak’el ta na’el te k’op a’yejetike, ma’yuk smulilel ta stojol tuuneletik teme maba chopol k’op ya yich’ alele, sok maba mulil teme ma yuts’in yantik krisanuetike, ya sokesbey skuxlejalik, ya xnitawan ta pas k’op mak ya slijkesbey yo’tan, te koltayel yuún a’tel tuuneletik ja’me te ma sk’axumtay mantal june, yame xkoltaywan bit’il ya xju’ ta pukel te k’op a’yejetike.

Spisil krisanu yame stak’ ya’ay spisil k’op a’ye, ja’ jich bit’il sleel sok scholel ta bayuk ta spukojibal te k’op a’yejetike.

Te a’tel tuunele yame smuk’ubtesbey sk’oplal ta ya’ayel sok stuuntesel bitik atajibaletik ta swenta spukel k’op a’yejetik, ja’nix jich bit’il spukel k’op a’yej ta radio, ta televisión sok ta internet. Te a’tel tuunele ja’me ya xchapbey sk’oplal bit’il lek ya x-a’te sok bitik ya yich’tilay pasel.

Ta swenta ya xk’ot ta ch’unel te bit’il chapil sk’oplal ta mantalil jun to, yame sk’an yich’ ilel yantik to:

A. Ta swenta yich’el ta muk’ stsakel ya’yejal k’op a’yejetike, te a’tel tuunele ta spamal slumal Mejiko sok jujsejp lumetik te ja’me ayta swentaik sch’uunel sok bit’il chajpanbil sk’oplal to;

I. Spisil k’op a’yej ay ta swenta yantik ajwalil, te Mejiko sok yantik jujsejp lumetik, yantik snaul chajpajibaletik, partiro polítikoetik, yantik xan, ja’nix jich bit’il yantik krisanuetik mach’atik ayta swentaik yak’el koltayel mak yantik tuuneletik ta jujsejp lumetik, kawiltoetik, ja’nax ya stak’ ya smak juncheb k’aal teme swenta tuunel yu’un krisanuetike jich bit’il albil sk’oplal ta mantalin jun, yame yich’ pukel k’op a’yejetik ta swenta yu’un lekilal. Te mach’atik ayta swentaike yame snajkanlay ta jun binti ya spukbey sk’oplal yu’un me jich ya yich’ na’el stojol binti swentail, ja’me ya yich’ ch’uunel bit’il albil ta mantalil teme maba la yich’ pasele mame baay chukel ya xk’ot.

II. Te scholil-a’yej jich ya sk’an te ta mukinaxe sok te naojibaletik ta stulutule yame yich’ kanantael sk’oplalil sok k’ejel ya yich’ ak’el a te bit’il ya yal te mantariletike.

III. Spisil kirisiano, mame yejtaluk ya xtun k’asesibal j-oliluk mak yu’un yato yak’ ta ilel te banti ya xtune, yame stak’ jichnax majtanal ochel te ta naojibaletik mak ta slektesel te naojibaletikto, te sbiil ta stukele mak yu’un slekubtesel ja’ inito.

IV. Yame yich’ chapel swentail bit’il ya xju’ ta tunesel banti ya yich’ pukel k’op a’ye sok xchajpanel lek ta pasel bit’il ya yal ta muk’ul mantal jun.

V. Te mach’atik ay ta yok sk’abik te k’op a’yeje yame sk’an ya skanantayik, ya yilik lek te junetike, ya yich’ ilel ta nopajtik sok ya spukik ta a’yel sk’oplal ta spukojibal k’op a’yejetik, spisil ya’yejal yame yich’ ilel ayuk chapal lek sk’oplal sok ya yich’ ilel teme k’oem ta pasel te bin chapil sok bin la yich’ taele.

VI. Te mantariletik ja’ ya slajinbe sk’oplalil te bit’il te mach’atik sujbilik yame sk’an ta baelsitil te scholil-a’yej ja’ tsakal sok te stak’in komon stuntesel ya yich’ ak’el te mach’a tulan mak ya snak’inale.

VII. Teme maba ya yich’ ta muk’ te mantariletik ta skajalkaj yu’un ochel ta scholil-a’yej komon stuntesel yame stosmul ta sk’oplalil ya schap te mantariletike.

VIII. Te J-a’tel Jtunel ta spamal slumal Mejikoe, yame smeltsanbe snail ya’telinel te yich’oj sba ta muk’ stukele, solem lek sna’el ta ya’telinel, ma takal xojol ya x-a’tej, ta komon ya x-a’tej, ay yip yu’el sok ay sk’ulejal ta stukel, ja’ ya yil ya stsajtastukel te bin yilel ya xbat ta pasel te ya’tele, ya sle stukel te bin ya xtun yu’une, ya xchap ya yil bin ya slajes sok te stak’ine sok bin yilel ya xchap sba ta a’tel, ja’ ta swenta yilel te ayuk ya yich’ tunesel te jtunel k’op a’yej ta komone sok ya yil te ya’yejal sk’oplal kuxlejal ta jujun te batik ay ta yok sk’ab te macha’tik swentainojike ja’ jich bi’il te ya yal te mantal jene.

Te snail ya’telinel albil sk’oplal li’ ta ini jxat’ mantal ja’me ya yich’ ta muk’ te bin ya yal te mantal jun ta swenta xcholetuk ta ilel ta tunesel te komon jtunel k’op a’yejetike sok te yilel skanantayel sk’oplal ya’yejal kuxlejalil ta jujun te batik ay ta yok sk’ab te macha’tik swentainojik yilel ya’yele, ja’ te bin ya yal te smantal junul ya yak’tal te Smuk’ul Tsoblejibal te J-a’tel Jtuneletike yu’un ya yich’ wolanel slachibal, sok bit’il ya sk’an tunesel te ini ich’el ta m uk’e.

Ta swenta te ya x-a’teje ja’me tulan sk’oplal ya stsak ta muk’ te stulanil k’op ta smelelil, stojil, yu’un sba ta stukel, ayuk ma’yuk sjelel, ayuk yo’tanil, ich’buluk lek swentail sok skoman pukeluk ta ‘ayel.

Te snail ya’telinele ay ta swenta spasel ayme smuk’ul ta ya’yel sna’el spisil te k’op a’yeje ta swenta ya yich’ a’yel tunesel ta komon jtunel k’op a’yej sok tsakel ta muk’ sk’oplal ya’yejal kuxlejal ta jujun ay ta yok sk’abik jtuneletik a’teleti, snail a’tel, tsobojibal mak tsoblejibaletik te nitil tsakal tas tojo J-a’te Jtunel ta Mejiko, Jmantalteswanej mak teme Jchapanwanej, tsobojibal te swentainoj sba ta stukelelik, tsobojibal ta swenta stek’anel j-a’tel jtunel, komon tsobil tak’in mak stak’in jteklum, ja’nix jich ta stojol te te jochol mak jmaj yomol tsobol winik ants, ja’nix jich ta stojol te stsobojibal ta jkaj a’telil teme ay ya yich’ mak ya slajesbe stakin jteklum mak ya xk’ax ta jtunel ta stojol j-a’tel jtunel; ja’nax kolem te k’op a’yejesmakoj bayel lumetik te ja’ ya ta sk’ab ya’yel sna’el te ay ya ska’n koltayel ta chapanel te jochol jch’iel jk’opajeletik ta stojol te bit’il ya xk’ot ta yu’un te snail a’tel yich’oj sba ta muk’ stukelelik tsabil tek’anbil yu’un jujusep lumetik sok muk’ul lum Mejiko teme yu’un jich k’ot ta ilel te ya sk’an nak’el, ayuk ma’yuk ta a’yel, tupe’sbil mak teme ma xyich’ ak’el ta chiknajtesel te k’op a’yeje, ja’ jich te bit’il ya yal te mantal june.

Te tsoblejibal ya’telinele ay ta swenta te ya xju’ ya yil stukel mak ya yich’ k’anbeyel lek chapil sk’oplal yu’un te banti pajal ya’telik sok ta jujusep lumetik mak ta muk’ul lum Mejiko, yame stak ya ya’i ya sna’ te k’op a’yejetik jja’ chikan te bin stulanil ta a’yele.

Te mantal june yame xchape sk’oplal batik te k’op a’yej ma stak’ ak’el ta a’yel k’ejajtik leke

Te bin ya xk’ot ta chapel yu’un tsoblej ya’telinele, xch’unel ya’telinel ayme sujelal ta spasel ta junax k’op mak ma styak’ ya sokes te macha’tik ya yich’ik sujel ta xch’unel spasele. Te Jp’ijubteswanej ta mantal junetik yu’un te J-a’tel Jtunele, ya xju’ ya yak’be ya’yejal ta stojol Muk’ul jchapanwanej ta spamal slumal Mejiko jich bit’il ya yal te mantal june, ja’nax jich ya stak’ ya xk’ot ta pasel yu’un te bin chapaj sk’oplale teme ayuk ya sta wokoll te lumetike ja’ jich bit’il ya yal te smantal junile.

Te stsobojibal ya’telinele xch’unel spasel ay juktul tek’anbil yajwal. Ta swenta ya yich’ik tek’anele te Stobojibal Jtek’anwanejetik yu’un ta J-a’tel Jtunele,, nailme ya yich’ ta k’op sk’op ya’yej jnaklumetik jich yu’un ya yak’ik bilil ta juju chap jtek’anwanejetike, teme k’axem ta olil la yak’ sk’opik te bin yipal jtek’anwanejetik e, yame yich’ tek’anel te macha’ ya stsak te a’telil ma’yuk yajwale,ja’ jichj bit’il albil k’oplal yu’un ta mantal jun. te stek’nal ta alele yame xju’ ya yich’ makel yu’un te KJ-a´tel Jtunel ta spamal slumal Mejiko, ya xk’ax lajuneb jochol k’ak’al. Teme ma’yuk bin la yal te J-a’tel Jtunel ta spmal slumal Mejikoe te bin k’ak’al albil sk’oplale, yame xnakja ta ya’tel te macha’ la yich’ tek’anel yu’un te Jtek’anwanejetik ta spamal mejikoe.

Teme ay ya smak te Muk’ul J-a’tel Jtunele ta Mejikoe, te stek’anel stsakel a’tele, Te Stsobojibal Jtek’anwanejetik ta spamal slumal Mejiko,yame xcha’tek’an yan, ja’ jich bit’il la yich’ albel sk’oplal ta jxat’ mantal te la yich’ix alele, ja’nax yu’un yame yich’ ak’el ta jo’ekaj te bin yipal te jtek’aneletike ja’ ya xjil te mach’a ya sta oxkaj te ta jo’eb pasbile. Teme la la yich’ cha’makele jich te tek’anbil bilile te stsoblej stek’anwanejetike, ja’ jich te bit’il la yal te jxat’ mantal te la yich’ix alele, teme la yak’ sk’ab oxkaj te ta jo’kaj pasbile, ya yich’ tek’anel ta tsakel te a’telil ma’yuk yajwale.

Te yajwaltak a’telile jukek ja’wil te ya x-ochik ta a’tele sok ya ska’n te ayuk yu’unik te bitik ya yich’ ka’nele, albil sk’oplal ta jun, xchebal, xchanebal, sjo’ebal sok ta wakxat’al a’yej tsakal ta yo’lajuneb sjo’winik mantal yu’un te Muk’ul mantal june, mame stak’ay yan ya’tel stunelik mak steka’nelik, j’anax ya stak’ te banti ma tojbil ta snail te nopjun, stulanil yilel snitel a’telil mak swenta kotajibal, ja’nax ya xju’ ya yich’ik lok’sel ta ya’telik te bit’il ya yal te Xchanebal ya’yejal yu’un te Muk’ul mantal june, sok ya yich’ik muk’ul chapanel

Ta stek’anbeyel yajwal te snail spasel ya’telinele yame sk’an pajaluk ay winik ants ta stsakel te atele.

Te jtsobawal yu’un te yajwaltak a’telile ja’me ya stsa sba stukelik mcha’ junukil, ta muken ya steka’n sbaik, oxeb ja’wil ya swentainik te a’tele, ya stak ya ych’ cha’tek’anel jichnix sjalalil te me ts’akaj yu’unik te spasel a’tele, yame yak’ ta na’el ta stojol Jtek’lejetik te bitik a’telil la spase ja’me tey ska’ka’lel yajtalul te bit’il ya yal te mantal june.

Te stsobojibal ya’telinele, ayme jun yaj Jtojobteswanej, lajuntul te jtojobteswanejetike, ya yich’ik tsael tek’anel yuu’n cha’kaj ta yoxkajal te macha’tik jtek’anteswanejetik te ay ta Snail stsobojibal yu’un Jtek’anteswanejetike. Te mantal june ya xchape ya’yejal bit’il ta ak’beyel sbilik ta stojol tsoblej jtek’anwanejetik temacha’ chapil ya x-ochik ta a’tele. Ta jujun ja’wil ya yich’ik jelel chen jtojobteswanejetik te macha’tik namey yochelik ta a’tele, yanuk teme ya yich’ cha’ak’beyel sbilik yame xju’ ya xch’ajilik ta spasel te a’tel bin sjalalilchpil sk’oplale

Te mantal june ya xchape sk’oplal te bit’il ya yich’ ch’unel yu’un te ya’telinele yilel xchajel te bin k’ot ta chapel yu’unuk te jtojobteswanejetike.

Spisilme j-a’tel jtunel ay sujelal te ayuk ya skolta sbaik sok te stsobojibal ya’telinele sok ta stojol te yaj-ja’teltak te bit’il ayuk ya xk’ot ta pasel lek te ya’telike.

Te snail chajpanele ja’me pajal ya xk’uxin sbajsok te snail stusel a’tel tuunel ta spamal slumal Méjiko sok snail ya’telinel yilel swentainel junetik yu’un k’op a’yejetik, ja’nix sok mach’atik ay ta swentaik stsakel, stusanel sok spukel ta a’yel k’op a’ye yu’un jnaklum, ja’nix jich ya spas-ek te snail ya’telinel ta jujusep lumetik sok ta muk’ul lum Mejiko, te bit’il ya stulanup bael sk’oplal te yak’el ta a’yel ta na’el bitik ya sk’ot ta pasel yu’un te a’tel tuunel ta slum sk’inal Mejiko.

B. Ta swenta ya’telinel spukel k’op a’yej ta radio sok sjipel sbentesel k’op a’yej ta komon:

I. Te J-a’tel Jtunele ya smuk’ubtesbe sk’oplal ta swenta te jaklumetike te yombiluk tsobiluk ta ya’yel spisil k’op a’yejetik sok yilel sna’el, ya yich’ albeyel ya’yejal te ayuk ta komon ya yich’ tuunesel te lekil a’tajibaletik ta swenta spukel k’op a’yej ta spamal balumilal chapil bin yipal ya xk’ot ta pasel ta jujun ja’wil sok ta wakwak ja’wil.

II. Te sjipubil k’op a’yej tan namale jtunel a’tel ta ko’mon, ja’ yu’un te J-a’tel Jtunele ya smuk’ubtesbe sk’oplal te ayuk pajal ya yich’ tael, ayuk lek pasbil, spisil jayeb ta jchap, ta spamlejal balumilal, nitil tsakaluk ta komon, yombil tsobiluk, jmaluk sk’oplal ta tael sok ayuk ma’yuk mach’a ya smak ta stukel o’tan.

III. Te spukojibal k’op ta radioe ja’ a’tel jtunel ta komon, jich yu’un te J-a’tel Jtunele ya smuk’ubtesbe sk’oplal te bit’il ayuk ya yich’ tael ta pajalnax, ayuk lek pasbil sok ayuk la slekubtesbe xkuxlejal spisil jteklum, yame yil te ayuk bayel ta jchap sok ta smelelil ta stojiluk te k’op a’yeje, ja’nix jich yame spukbe sk’oplal te smuk’ul talel te jlumaltike, jich ya xk’o ta pasel te bin tsakal ta yoxebal mantal yu’un te Muk’ul mantal june.

IV. Mame stak’ ya yich’ alel ya’yejal te bin ya yich’ pasel chonel te kuybil ta k’op a’yej te chiknajtesbil ta jun mak kuybil ta pukbil yach’il a’yej, yame yich’ chapel swentail te bitik ja’ te ya yich’ alele sok bin ja’ ay ta jok’oyel te ta yorail te bin ya yich’ pukel ta stojol te janklumetike, ja’nixme jich te bin ja’ ay ta swentaik spasel te yajwaltak te spukojibal k’op a’yeje te k’alal ya xchiknajtesbeik sk’op ya’yej te yantike, mame yu’unuk ya smak skolel ta yalel snopenal jol o’tanil sok te spukel k’op a’yejetike.

V. Te mantal june yame smeltsanbe junuk snail ya’telinel te yich’oj sba ta muk’ stukel ta spasel te a’tele, ja’me ya spuk k’op a’yej ma’yuk stijel, snopel xchapel sok ska’nel te bin ya spase, te bit’il ayuk ya stunes te bin yipal te jnaklumetik ta jujusep lumetik ay ta yutil slum sk’inal te Mejikoe, ayuk ya smakli te k’op a’yeje yame syom stsob ta jujusep lekil lumalil, ya xnopteswan, ya xchiknajtes talel kuxlejal sok ich’bail ta muk’, pajalnax ta stojol te kuxlej ants sok te winiketike, ma’yuk swalk’unel te bin ya yich’ pukel ta a’yele, meleluk ta ska’k’aleluk sok meleluk te ya’yejal te bitik ya xk’ot ta pasel ta jujun lum mak lumalil sok ta spamlejal balumilal, sok ayuk ya sjam yorail ta. spukel ya’tel te mach’a ay ta sjol ya’tan ya spas stukele, sok ayuk ta alel te bayel ta jchap snopenal jol o’tanile, sok te k’op a’yej te bit’il ya smuk’ubtes te komon stsakel ta muk’ sk’op ya’yej te jnaklumetike.

Jich te Snail ya’telinel ta komone ayme Yajtojobteswanej te lok’em ta jteklum yu’un te bit’il ja’uk ya yilik te jich yu’un sba ta stukele sok ta swentailuk te bin ya yale ayuk ma takal xokol te ya stsak sok ayuk ta smelelil te bin ya spase. Baluneb ta jtul te Jtojobteswanejetik te ya yich’ik tek’anel ma tojbilik, ta swenta te ya yich’ tsael yame yich’ ich’el sk’op ya’yej janklumetik, yu’un jich ya yich’ik teka’nel teme staik cha’kaj te ta yoxkajal pasbil te Jtek’aneletike tsobol ayik ta Snail te Jtek’anwanejetike, teme ja’ ya xkux yo’tanik-ae, ja’ ya stek’ansbaik te mach’atik jtek’lejetik te tenanix ayik ta a’tele. Te Jtojobteswanejetike ta skajalkaj ya spas te ya’telike, ja’ yu’un ta jujun ja’wil ya yich’ik jelel te macha’tik nameyix yochelike, ja’nax ya xju’ ya xcha’jilik teme yu’un ya yich’ik cha’teka’nel yu’un te Jtek’anwanejetike ta swenta ya spasikto jkajuk te ya’telike.

Te Jwojwanej yu’un te snail ya’telinele ya yich’ tek’anel ja’me ya sbiltes te J-‘atel Jtunel yu’un te spmal slumal Mejiko, ya xjil teme la sta xcha’kajal te xat’bil ta oxkaj te Jtek’aneletike te ayik ta Snail stsoblej te Jtek’anwanejetike, jich teme ja’ ya xkux yo’tanik-ae ja’ ya stek’ansbaik te Jtek’anwaletik te tenanix ayik ta a’tele, jo’eb ja’wilya xjalaj ta ya’telik, ya xju’ ya yich’ jelel lok’esel teme la yak’ ska’bik jich yipal Jtek’anwanejetik te bit’il sk’alal la yich’ik tek’anele.

Te Jwolwanej yu’un snail ya’telinele yame yak’ ta na’el ta stojol J-a’tel Jtunel ta spamal slumal Mejiko sok ta stojol te Jmaltalteswanejetik ta spamal lumetik te bitik ya xk’ot ta pasel yu’une; jich yu’un yame xba yal ta stojol snail Stsoblej te Jtek’anwanejetike jich bit’il ya yal te mantal june.

VI. Te mantal june, yame schapbey ta na’el sk’oplal bit’il ya yich’ tuuntesel te banti ya xlok’ ta pukel k’op a’yejetik sok mach’atik ya ya’ay stojol a’ye sok bit’il ta ilel k’uxubinel.