Sbajkajal K’op

Sbajkumul a’yej

Yich’el ta muk’ jch’iel jk’opojel sok wentainel ta stojolik

Yoxebal mantal. Spisil krisanu jamal sbeik ta snopel jun ta spamal slum sk’inal Mejiko, ta spamal lumetik, ta jujsejp lumetik sok ta jujun teklumetik, yame yich’ ak’el ta nopel ta snail nopjunetik. Ta swenta bik’tal alaletik, ta sbajkajal, xcha’kajal nopjun sok yantik xane ayme sujel ta nopel.

Te noptesel ta jun ya yak’ te J-a’tel jtnele ja’me ya sp’ijubtes bael sjol yo’tan te krisanuetike, bit’il ya xju’ ya yich’ ta muk’ slumal ta yich’el ta muk’ krisanuetik, ja’nix jich ak’a tunuk yu’un bit’il ya xjam bael sjol yo’tan ta yich’el ta muk’ stalel yan lumetik yu’un jich pajal ya skoltay sbaik ta slekilal sok ta stojilal.

Te muk’ul J-a’tel jtunele yame stulantesbey sk’oplal te ay sujelal ta snopel jun yame sk’an ayuk lek a’tejibaletik ta jujun snail nopjunetik, spisil te bitik tulan sk’oplal ta nopel ta tuuntesel sok jnopteswanejetik solemuk lek sna’el yu’unik ayuk lek sp’ijilik te noptesel ta stojol te nopjunetike.

I. Chajpanbil lek yu’un chanlajune xcha’winik Jtsob mantaril kolemuk te bitik ch’unlabile, jich ya yal te p’ijubtesele ch’ebnaxme sok, jich yu’un, k’ejelnanix ya yich’ ich’el ta muk’ ta jyalel a te biluk snopel xch’untiklael te yos;

II. Te bit’il ya sk’an yo’tan ya stak’u ja’ ini b’ijtesel ja’me ya xch’unbe slok’ib te bitik t’unbilix ayix slok’ib, spasel tulan yu’un te ch’ayemalil sok te yejtale, te jontol abatinel, te mel o’tantik sbae sok te binti ma smeleluk.

Ja’nix jich:

a) Ja’me sk’op te lume, yame yich’ ich’el ta muk’ beluk ya yal te lume mame ba ja’nax te yipajib chajpanele sok te jun tojtesibaletik ta tsobwanejelil, jich k’oem te bit’il jun kuxinel meltsanbil ta joyob yich’bel lekubtesel te stak’inik, ta tsobol sok stalelik te tejklume;

b) Ta spamal slum sk’inal mejiko, ma’yuk mach’a bik’it muk’ ta ilel sok ma’yuk mach’a muk’ toyol ya yak’sba, pajal ay ta ilel te wokolile, pajal ta a’ybeyel slekil yutsilal ta skoltayel bajtik ta jtukeltik, bin yilel kich’o bajtik ta muk’ sok jkuxlejaltik, slekubtesel sk’oplal yich’el ta muk’ talel jkuxlejaltike;

c) Ya skolta sba ta sleel yutsilal skuxlejal krisanuetik, stsakel ta o’tanil sok yich’el ta muk’ jay chajp talel kuxlejalil jujchajp krisanue ak’a yich’ ilel bit’il ya xlekub bael slumal, yich’el ta muk’ sp’ijil sjol yo’tan, bit’il ya xk’ot ta ch’unel te pajal ich’el ta muk’ jich bit’il bats’il ants winiketik sok kaxlanetik ma’yuk ta uts’inel teme ay ta sk’op riox, teme yan stalel skuxlejal, ma’yuk ta uts’inel teme ants winik, sok

d) Ja’uk lekil noptesel, ta swenta bit’il ya xlekub bael jujun k’ajk’al sok bit’il ya xp’ijub lek sjol yo’tan te jnop junetike,

III. Yu’un ya xk’ot ta ch’uunel te bin albil sk’oplal ta yoxebal párrafo sok ta xchebal fracción. Te muk’ul J-a’tel jtunel ta Mejiko ja’me ya xchajp bitik ya yich’ ak’el ta nopel ta snail nopjunetik, jich bit’il sbajkajal, xcha’kajal, yoxkajal nopjun ta spamal slumal Mejiko. Te muk’ul j-a’tel jtunel ta Mejikoe yame stsak ta muk’ sk’op ya’yejik te muk’ul J-a’tel tuneletik ta jujsejp lumetik sok mach’atik ay ta swentaik te nopjunetike, me’il tatiletik sok yantik krisanuetik swenta snopel te k’alal ya yich’ ak’el sok pukel te nopteswanejetike. Te xcha’kajal sok te yoxkajal nopjun ta jujsejp lume, yame stsal sbaik yu’un jich ya yich’ na’el te ay lek sp’ijil sna’el sok te ya xju’ yu’unik spasel te a’telile, ja’me ya yalbey sk’op ya’yejal sok bitik yilel te ay sujelal ta yak’el te noptesele, ja’ ya snop stukelik te bin yilel ya xp’ijubteswane, yame stsakik ta muk’ te yantik sok yame yich’ tup’el spisil tojolil sok noptesel teme, ma albiluk sk’oplal ta mantal june. Te bit’il ts’ibabil ta párrafo mame ja’uk sk’oplal te snail nopjunetik te bit’il ay ya’yejal ta sjukebal mantal;

IV. Spisil nopjun ya yak’ ajwalil, majtanil me;

V. Ja’nix jich ta ak’el nopjun ta jujsejp lume, ta swenta bik’tal alaletik, ta sbajkajal, cha’kajal bit’il albilix sk’oplal ta sbabial párrafo, te muk’ul j-a’tel jtuneletik ta jusejp lume, yame yilbey bael swentail spisil nopjunetik sok banti ya yich’ nopel te muk’ul p’ijuntesele, tulan sk’oplal ta swenta te bit’il ya xlekub te slum sk’inal Mejiko, yu’un jich ya skolta sbaik ta spasel p’ijil a’teliletik, sok sok ya xtuun ta swenta smuk’ubtesel sk’oplal bin yilel lamal kuxul sok jkuxlejaltik;

VI. Mach’atik k’ejel ayike yame stak’ yak’ik te p’ijubtese spisilik ta skumulkum sok stalelik. Ja’ nixme jich te bit’il schiknatese te mantarile, te Jtsob jtejklum yame yak’ sok. Yame slok’esbe sna’el snojpil yak’’el stulanil ya’telnanix-a te nopjuniletik ya smeltsanbeik sk’oplalil te ma komon stuntesele. Yanuk te p’ijubtesel yu’un sbakaje, te scha’kajale, te yoxkajale sok te xchankajal nopjune, te ma komon stuntesel yame sk’an:

a) Ya yich’ ak’el te p’ijubtesel ja’nanix ya xtun te sch’unjibale sok te binti ya sk’an yo’tan te schebal jtsal a’yej sok te ta xcha’xajt’ale, jich bit’il sts’akel te smetsajibtake sok schajpil ja’ te bit’il ya sk’an le ta scha’xajt’al, jich bit’il sts’akel te smeltsajibtake sok schajpil ja’ te bit’il ya sk’an le ta yoxajt’ale, sok

b) Ya yich’ tael ta alanyale, ta junjuntik sk’oplal, te xch’unel ja’ ya yal te yu’el komon stuntesele, ja’ te bit’il schiknatesbe sk’oplalil te mantarile;

VII. Te muk’tikil nail nopjunetik sok yantik snail nopjun ta swenta p’ijubtesele, yame yich’ sbaj ta muk’ stukel bit’il tsakal ya’yejal ta mantalil jun; yame stak’ ya yak’ik p’ijil noptesel sok ya spukbeyik sk’oplal talel kuxlejalil, ja’nax yame sk’an ya yich’ik ta muk’ bit’il ay sk’oplal ta mantal jun, ja’nix jich ya yich’ik ta muk’ te p’ijil noptesele te bin ya yilbeyik swentaile, mame k’opuk te bin ya x-och ta nopel, ja’me ya snop stukelik te bin yilel ya yak’ik noptesel, ja’me ya yil stukelik te bin yipal stojolik ta u, sok ya yil stukelik te bitik a’tel ya spasik sok yantik a’teletik, pajalme ay yich’elik ta muk’ jich bit’il tsakal ta Apartado A, ta yoxebal sjukwinik mantal yu’un te Muk’ul mantalil june sok bit’il ts’ibabil sk’oplal ta swenta a’telil ta snail nopjunetik, ja’nax teme ya yich’ tsakel ta muk’ ta swenta noptesel ts’ibubil ta mantal june;

VIII. Ta swenta junax ya yich’ k’uxinel ta spasel ya’telul nopjun ta spamal slum sk’inal Méjikoe, te Snail Stsoblej J-a’te jtuneletik ta Mejiko, yame chajpanbey smantalul yu’un te pajaluk ya xpujk bael ya’telul ta yak’el ta nopel te june, ta spamal slum sk’inal Méjiko, ta jujun lumetik sok ta jujun jteklumetik sok yame yich’ ch’akel jayeb tak’in ya xtuun ta swenta ya’telul sok yame yich’ chajpanel ta yak’el ta tojel smul j-a’teletik mach’atik ma xch’uun spasel mak spasbeyel ya’telul bit’il chajpanbil sk’oplal smantalul sok jich me ta spisil te mach’atik ya xk’axumtayik te mantale, sok

IX. Te bit’il ya xk’ot ta pasel yu’un te ayuk lek te noptesel ta june, ya yich’ jachesel te ya’telul yilbel swentail stojil te noptesel ta jun ta spamal slum sk’inal Mejiko. Ja’ ay ta swenta swolel stsobel yilel te Snail ya’telinel ta yilbel swentainel Nopteswanej. Te Snail ya’telinel yilbel swentail stojil te Nopteswaneje ya yil ya’y sba stukel, ay yip stulanil ta stukel sok ay sk’ulejal ta stukel. Ja’ ay ta swenta sbabial yilbel stojil slekil yutsil, slekil ya’tel sok bin yipal ya xju’ yu’un nopteswanej te nopbil chabpil nopteswanej ta spamal slumal te Mejikoe nail ya xjach ta noptesel, sbabial noptesel, xchebal noptesel sok ta muk’tikil snail nopjun. Jich yu’un yame sk’an:

a) Ya spas smeltsan sok ya sp’is te bitik lamal machal jtuneletike, bin ut’il sok bin yipal ya’tel chapbil te nopteswnaneje;

b) Slok’eslbel smantal junil te ja’ ya stsakik ta muk’ te j-a’tel jtuneletik ta swenta te nopteswanej ta spamal slumal Mejiko sok ta jujusejp lumetik yu’un jich ya spasik-ek te ya’telik ta yilel bin ut’il xbat te a’telil ay ta swentaik spasele, sok

c) Smeltsanel sok spukel sk’op ya’yejal, ja’ ya yich’ tsakel ta muk’ ta swenta ya yich’ lok’esbel tulan ya’yejal te bin yilel ya xk’ot ta nopel chabpel swentail te bin ut’il ya xlekub sok te pajal ayuk te noptesele, ta swenta ya yich’ tael ta komon te lekil utsilale.

Te Jwolawal jtsobawale ja’ muk’ul jweteswanej yu’un te Snail a’telile, ay jo’eb ta jtul te jwolawaletike. Te J-a’tel Jtunel ta Mejikoe ya stikon bael oxeb bilil ta snail tsoblej jtek’lejetik, teme la yak’ ye sti’ te oxtul tsabil sbilik te yu’un ya x-och jtuluk ta sjelol jwolawal teme jochol msk ma’yuk yajwale. Te stek’anele ya xk’ot ta pasel teme la yak’ sk’abik ta cha’kaj ta yoxkajal te mach’atik ayik ta snail stsoblej te tek’lejetike, teme ja’ ya xkux yo’tanik-ae, ja’ ya xtek’anwan te jtek’lejtik yu’un jteklumetike, yame sk’an ma xk’ax ta lajuneb xcha’winik k’ak’al. Teme ay jich ma stek’an te Jtek’lejetikm yu’un te J-a’tel Jtunel te jayeb sk’ak’alel albile, ja’me ya o-xch ta Jwolawal Jtsobawal te mach’a ja’ ya yich’ tsael yu’un te J-a’tel Jtunele, ja’ te ya xlok’ te ta oxkaj mach’atik chiknajem sbilike.

Teme ay jich ma xk’ot ta yo’tan te Jtek’lejetik yu’un te J-a’tel Jtunel te oxtul tsabil sbilike, te J-a’tel Jtunele ya xcha’ tikon bael oxeb bilil, ja’ jich bit’il la yich’ix alel ta xajt’ mantale. Teme ja’nanix jich ma xk’ot ta yo’tanike ja’me ya x-och stsak a’telil junuk te macha’ oxtul lok’em sbilike, jich ya yich’ tek’anel yu’un te J-a’tel Jtunel ta Mejikoe.

Te Jwolawaletik Jtsobawaletike yame sk’an ya snaik snopojik lek te a’telil ay ta swentaik spasel ta Snail te a’tel ta swenta yilel nopteswaneje sok yame sk’an te chajpaluk lek sjunik te bit’il albil ta smantal junile, jukeb ja’wil ya x-och ta ya’telik ta skajalkaj ya spasik sok ya stak’ ya xcha’ ich’ik tsael junuk weltaxan. Te mach’atik tenanix ayik ta a’tele mame stak’ ya xk’ax ta chanlajuneb ja’wil ya x-ayin ta ya’telik. Teme ay yu’un jich ya yikitay jilel ya’tel jtuluke, yame yich’ tek’anbel sjelol swenta ya sts’ak te bin sjalalil te a’telile. Ja’naxme ya xju’ ya yich’ik lok’esel ta skaj tulan k’op jich bit’il ya yal ta xchankajal ya’yejal te mantalil june sok mame stak ya x-och ta yan a’tel, ya yich’ tek’anel ta jtek’lej mak biluk yan a’tel, ja’naxme ya xju’ yu’un teme ja’ ay ta swentaik stsael stek’anel baik ta stojol te Snail a’tele sok te banti ma’yuk tojbil nopteswaneje, yilel stusel swentail stojil k’op a’yej, ta swenta p’ijil a’teliletik, talel kuxlejal mak biluk koltayel.

Te Jwolawal Jtsobawale yame skomon nopik macha’ te bankilal ya xjil yu’unike, ja’ ya xjil te mach’a bayel ya yak’ sk’abik ta stojole jun ta yoxtulal ya x-och stsak te a’telil te bit’il albil yu’un te mantalil june.

Te Mantalil june ja’me ya xchajpe smantalil te bit’il ya xchajpan sba sok ya x-a’tej te Snail a’tele, te ya’tele ja’me ya ch’un spasel te bit’il ya yich’ sba ta muk’ stukele, lamal chajaluk ta sitilal te bin ya spas, ta smeleliluk, ta stojiluk, ya stsak ta muk’ yalel moel talelil sok mame x-ilbajinwan.

Te mantalile yame yalbe sk’oplal bitik ya yich’ pasel sok yantik a’teliletik te tulan sk’oplal ta swenta snail nopjunetik sok a’teletik ta jujun snail nopjunetik ta spamal slumal Méjiko sok jujusejp lumetik, yame sk’an skoltasbaik ta xchajpel ta swenta ya xlekub bael te bin ay ta swentaik spasele.