Iyojok Tlaijtolnechikoli

Se Tekpanali

Sesenkatsitsij Tepanitali

Eyitipa tlaijtoli. Nochimaseualmejkipia xitlaualis kiselis tlamachtili. Tlentlaltolkayolmej, D.F., uan itlatilankateyoualmejtemakase tlamachtilistitlen xochikaltlamachtiloyan, primaria,secundaria uan tlajko kaltlamachtili.Uan ni tlamachtili xochikaltlamachtiloyan, nemachtiliprimaria, uan secundaria katli tenextiliya tlamachtili tlen bàsica kipia kichiuasej uankitsontisej ni momachtianij.

Ni tlamachtili katli temaka tlatokayotl mochiuas ka pakiliskayotl, nochi katli kin monekilia maseualmej uan kikualtlaliya yayak, kiiknelisimexkotlaluan, teipanitali itlaneneuili, ka tlapaleuilistli tlen pan sekinokueueyilistliuan katlaipanitalotl.

Tlatokayotl ki ipatijmakasej kuali ipan tlamachtili kipia kitsontisej sankej tlatekiuilmej uankiani mochiuastlamachtili,sentiltlamachtilistli, kaltlamachtili uan mochiuas kuali tlamachtiyani uan nokia tlamachtil tekipanouanikiaxilisej ueyi machtijkayotl momachtiyani.

I. Ki ipatijmakas sempoali uan nauitipaj tlaijtoli kampa eltok kakikuili tlalneltokili, tlamachtili katli motemakas pan kaltlamachtiloyan amo monextilis teotlajtoli katli motemaka pan teopankali.

II. Tlamachtili motemakas tlen katli kistok ipan yankuik tlanextiloli, kitlamiltis nochi katli amo kuali.

Nojkia:

a) Elis sentiktlapepenolpa, moitas ni sentiktlapepenolpa amo ken san tlanauatilxitlaualistli uan sejkotlaneneuilili, moitas ka se kuali yolnemilistli kampa mokualchitias tomin tlaxtlauili, pakilnechikolistli uan uejkapantlalnamikili tlen altepemej.

b) Elis iuexkamexko, amo san tlapepenolpa o san pika mopatijmakas- kiselis uan kimachilis tokuesoljuan, kampa kuali mo tekiuis katli eltok ipna teyoualmej, kimanauis to tlamantlaneneuilis, ma mokuitlaui to tomintlaxtlauili, momakilis uan mak mouejkapantlali to uejkapantlalnamikili,

c) Kikualtlalis ma motemaka kuali maseual sentik yolnechikolistli,ika yani kuali monextilis , moipatijmakas kuali uaya katli itstokej ichaneuaj, katli nelkinekinochi nechikolistli, ma mopaleuika ka kuali tlaneneuili uan san sejtipa ka xitlaualistli tlen nochi tlakamej,amo kitas tla maseuali o amo, iteotlajtoli,inechikolis,tlan tlakatl o siuatl.

d) Elis tlen kuali, kitlalise nochipa kualtiloya uan ueyi axitili tlamachtikayotl ika momachtiyani;

III. Tlen mochiuas ken moneki tlen tlajtoua itlamijka II, tlayakanketl tekitlanauatijketl tlen tomexko kipanextis pan amochtlitlanextilistli, tlen ichiualis xochikaltlamachtiloyalmej, kaltlamachtiloyalmej primaria, secundaria uan ueyikaltlamachtiloyalmej tlen iuexka tomexkotlal. Tlayakanketltlanauatijketl kintlakalilis tlen nochi inintlaneuililis tlayakankemej tekichiuanij tlen tlaltokayolmej uan D.F. uan nojkia tlen sekinok nechikolismej katli kitlakechia tlamachtili, tlen tlajtoua xitlaualistli. Tlajkos, tlaxtlauili ipan tlamachtikayotl uan kiixpanextis tlateekilistli tlen tlayekantli o tlaixpialistli ipan ueyikaltlamachtili katli temaktiliya tlaltokayotl, kichiuas sentiktlapepenolpauan kualtlaliya nochi inintlanejneuilis uan tlamatilistli sankej kimelaua.Ni tekpamitl machiotlajtolikitlalis tlanejneuilistli, tlajtolketsali iuan kipiya kipanoltisej amochtlitlanextilistli kemaj kalakis ipan tlamachtili, kimoyauas, ipatiloyotl uan katli ya mokakej ipan tekipanotlamachtijkayotl ika miak ipanitalistli tlen xitlawalismej tlanejneuiyotl inon tekipnouani ipan tlamchtilistli.Elis iuan amo panos nochi tlaxtlauili uan tlamoyaualistli katli amo moixpantiya sanke ikilitok ipan machiotlajtoli.Mochiuas ken moneki tlen tlajtoua itlamijka iuan amo mochiuas ipan tlalnamikyantinij kaltli tlajtoua tlajtlapantli chokomej machiotlajtoli.

IV. Nochi tlamachtili tlen tlaltokayolmej temakas amo tlainamas.

V. Nojkia kinpaleuis tlen nochimej kaltlamachtilxochikalkonemej, -tlen katli kin machtiaj konemej katli kipia eyi xiuitl uan tlen ueyikaltlamachtiloyalmej- tlauel ipati ika inoj ueias tomexkotlal, kipaleuis katli kitemoua yayankuik yolkatlamachtili ika yayankuik tepostlanextilistli, uan nojkia kiyolchikauas, kiixpanextis uejkapantlalnamikilipantlilmekatl,teposuikatl, nochi maseualtajtolmej,

VI. Kaltlamachtiloyalmej katli tlainamaj, tatamej katli tlaxtlauaj, uelis tlamachtisej tlen nochi pan kaltlamachtiloyalmej.Tlen tlajtoua tekpantlajtoli, tlaltokayolmej uelis kinmakas kuali tlaneskayotluan uelis kinkixtilistlen iuexka ipatijka tlen katli tlanextiliaj inemachtil pan nochi inoj kaltlamachtiloyalmej.Tlen katli momelaua xochikaltlamachtiloyalmej, kaltlamachtiloyalmej primaria, secundaria uan ueyikaltlamachtiloyalmej, inoj tlainamaj nemachtili, moneki:

a) Nemachtili tlen katli tlajtoua itlamiya II, nojkia kichiuas ken moneki katli eltok pan amochtlitlanextilistli katli tlajtoua III, uan.

b) Kipias achtiui, tlanauatilika xitlauaktlajkuiloli tlen tlayakanketl tekitijketl, tlen tlajtojtos xitlaualistli;

VII. Ueyikaltlamachtiloyalmej iuan sekinok ken inoj tlen katli kinmaka tekpantlajtoli ma yajuanti monenemiltika, kipia uan uelis kichiuasej isentijkatlanauatijka; kitasej tlake kitokilia uan kiasisej ka innemachtil, tlatemoli uan kiuejkapantlalisej inin tlalnamikili tlen katli tlajtouaniijtoli, ka tlaipanitali kinmaka nemajkayotl katli tlanextilisej uantlaneneuilistli; kitasej tlake amochtitlanextilistli, kijtosej tlake moneki tlatlanisej katli paya tekipanos, tlake moneki tla kitekiuis seyok uejkapatekitl uan katli payaya itstoseja tekitlakuilolmej; yajuanti monenemiltise ka itomintlaxtlauil.Nochi katli paya tekipanoua, tlamachtianij, tekitlakuilolmej mokichiuas ken tlajtouachikuasenpoali uan eyitipaj tlaijtoli tlen ni tekpantlajtoli, nojkia katli tlajtoua tekixitlaualistli, tlen katli se mauililtekil tekipanoua,mochiua ken moneki san setsa, katli kinmaka nemajkayol katli tlanextilisej tlamachtianij uan katli kinmonekilia kiasisej.

VIII. Nechikolueyitlaijtoltiyanij, kisentika kualchichiuasej tlamachtili tlen iuexka tomexko, kichiuasej xitlaualismej tlen moneki, uan moxelos pan tlen nochi pakilistlamachnechikoli tlen nochi tlaltokayolmej uan itlatilanka teyoualmej, tlen kitasej keski tomintlaxtlauili temakase katli motekiuisuan kijtose keski kiinamasej tekichiuanij katli amo tekipanoua ken moneki, uan katli amo tlaneltoka tlen kijtoua tlanauatili, uan.

IX. Kikualtlaliya yolchikaualotl tlen yolchikaualistli ka kuali machtijkayotl, kitlaliya tlachiuali iuexka tlen amoxtlitlanextilistli. Tlanauatil tlachiualistli motsontekotiya miyayotl iuexka tlen amoxtlitlanexilistli ika tlamchtikayotl. Ni iuexka miyayotl inon tlanextilistli ka tlamachtilistli elis sentikatlakanejchikoli iseli, kamaseualtlajtolketsali uan elis axkayotl kimelaua katli kiyejkana kuali tlamachtikapanoltilistli, inin tekipanolis iuan ixpanextili iuexka tlanextilistli ipan tlamachtikayotl kaltlamachtilxochikalkonemej,kaltlamachtili primaria, secundaria iuan ueyi tlajko tlamachtilistli. Kiani mochiuas:

a) Kitlalis uan kichiuas san katli kiaxiliya mochijchiuas, tekichiualistli o ixpanextil tlachiualistli;

b) Se tlajtlantos tlen tekpanyotl katli kitlakechiya axkayo tlamachkatekitinij uan nepanteyouali kemaj kichiuasej ininteki tlen amoxtlitlanextilistli katli moneki, uan.

c) Mochiuas uan kimoyauas tlajtoli uan ka tlaneltokilistli kiani, motlalistlanejneuilistli kuajkuali tlapaleuisej inon moneki mokualchichiuas tlen tlamachtilistli iuan nochi sansej, tlapeualtilistli ipan tlatemolistli nochi sansejipatijmakayotl ika maseuali.

Nechikol tlajtouani elis yayatlakayochiualistli kiyekanas tlalnamiktili uan mopantisej makuili imaxjua. Axkayochiualketstli motlalis se tokajyotl ika tlanejneuilistli inon machiosentili nejchikoli, kiampa mochiuas ipan ixpanextilistli katli maseualmej tlaixtlachilmej, tlapejpenas imaxjua tlen tlajpatlas kakiuilistli. Kemaj tlapejpenas mochiuas tlaixnextili ka ome tlaixtlalistli ipan eyitipaj tlatlapantli tlen imaxjua machiosentili nejchikoli mopantiya, ka ni siyaketsa, tlatitlanili mokauas nochi tonali, kemaj ya kalitij amoyok tijpopolotsas ika se chiyaltilistli sempouali uan majtlaktli tonali, tlaj nopa machiosentili nejchikoli amo kijsenkatok katli kitlali tonali, uajka kiixnamikis tlen imaxjua nechikol tlajtouani sankej, ika eyi tonali,tlapejpenas tekichiuani tlen sentlanauatiloyan.

Uelis inon nopa machiosentili nejchikoli kixkotonas nochi ipan expatlaixtlachilmej,tlen axkayochiualketstli sempa kichiuas yankuik,ipan tetomitl tlen achtouitlajkuilolpamitl. Tlaj ipan ompaj sempa kixkotonasej,uajka tekitis nopa maseuali katli panko expa tlen tekichuani tlen sentlanatiloyan.

Nochi imaxjua tlen nechikol tlajtouani uelis mokauasej se maseualmej katli ixtlamati uan kalti ijpa kijyekolia pamitl tlen yejyekoltlanilistli tlalnamiktli uan motsontisej amatlanekilistli katli kitlaliya machiotlajtoli ,tekipanosej tlen chikomej xiuitl mopajtlase uan panosej ipan se pamitl. Katli imaxjua amo eltok mopantisej ininteki kaxtoli uan naui xiuitl.Tla sanimaj mokauas akinejki ininjuanti ,ipatlaka sempa motemos kemaj tekijkisati. San mojikuinis pampa mopoloj ipan tetomitl tokayotl naui tlanejneuilyotl uan amoyok uelis kijpantis seyok tekitl, o tekipanos o tlatitlanili, kenopaj ininjuanti tlaixnamikisej tlalnamiakantli uan amo tlaxtlauasej tekipanolistli tlamachtilistli ,tlamatilistli ,tlalnamikilistli o moaxkatisej.

Nechikol tlajtouani sentikapa tlaixtlalis kalti kiyejkanas, ka sentij tlapejpenalistli eyi imaxjua katli tekitis ipan tekipanolistli katli tonali kitlaliya machiotlajtoli.

Machiotlajtoli kitlaliya mauiltekpanalistli kemaj nechikoli uan,tlalnamiktili kenopa kitlalis tekipanolistli ka tlajtolmelaualistli, atsalantik , asitilistli, kaltli kimelaua, tlamantli uantilistli.

Machiotlajtoli kiixtlaliya tlamantli tlatekuilmejkaltli temaktiliya tlakayochiualistli uan axkayo tlamachtikatekitinij uan nepanteyouali se kuali tlapaleuilistli iuan mopaleuisej kuali motsontisej tekipanolistli.