TLANEJNEUILYOTL TLEN SENTIKMASEUALMEJ
Tlanejneuilyotl katli mopatimakak pan mexko amatlamoyauali pan makuili tonali tlen ome metstli, tlen xiuitl naui tsontli, uan kaxtolpouali uan majtlaktli uan chikome
Moyankuitili ipan nitonali moixpanti DOF 27-05-2015
Iyojok Tlaijtolnechikoli
Se Tekpanali
Sesenkatsitsij Tepanitali
Sempoali uan chikometipaj tlaijtoli. Tlen nochi tlali uan atl katli eltok pan tomexkotlal iniaxka to mexkoteyoual uan ni uelis temakas tlen sekinok maseualmej tlen uelis motekipanolisej, tlen elis kejpa mochiuas teaxka.
Uelis tekixtilisej nopa tlali san kemaj kitekiuise nochi maseualmej mexkoeuanij uan kipia tlaxtlauasej tlen kejpa uelis mochiuas.Mexkotlali uelis tleya kin tlalilis teaxkatlalmejkatli yaya kiijtos tlen uelis kin paleuis nochi maseualmej katli itstokej nikajmexko, tlen kejpa uelis kuali se itstos tlen se kipixtos nochi tlali ni mexkotlali ixnesis; nojkia se kikuitlauis katli eltok ipaj, tlen kejpa kuali se itstos ipan teyoualmej uan altepemej. Uelis mochiuas se ixpanextili kampa monejnemiltisej maseualmej kampa kiiljuis konke mochantisej uaj uelis ki kuitlauisej kuatitlamitl tle uelis kiitasej kenijki mochantisejmaseualmej. Uelis moijtos kenijkatsaj michantisej maseualmej tlen uelis kikuitlauisej atl, kuatitlamitl tlen uelis kichiuasej tekitl katli kin paleuis nochi teyoualmej; nojkia uelis kitamachiuasej uan momajmakasej uejueyi tlali tlen uelis tlakuasej katli kipiaj nechka uan uelis motlatokisej, motlajpialisej uaj sekinok tlamantli katli motlamakatiyasej tlen inkaj kisosolosej nopa tlali, kuatitlamitl yon atl.
Iaxka mexkotlali nochi tlen eltok uan kisa ipan atsintla, tlaltsintla, nochi kampa motektok kentsij atl, kampa kikixtiaj yejyektsitsi temej, istatl katli kisa atsintla, atotonilotl, uan nochi katli tlajtoua amaxitlaualistli tlen kitekiuiyaj nochi uejueyi uejueyialmontlamej.
Laxka mexkotlali nochi atl tlen tlajtoua axitlaualistli katli nojkia katli ixnestok ipaj amaxitlauialistli tlen kichijkej nochi uejueyi almontlamej tlen katli eltokej ipaj ni tlajtepaktli. Nochi atl sankatli motektok, katli eltok nechka ueyiatl, katli inkaj necha eltok, atlamej tlen eltokej mexkotlali; katli axuaki, katli sankemantik moteka atl, okemaj se ueiatl panos ipaj se altepetl, katli kikixtisej tlaltsintlaj, nochiiaxka mexkotlali.
Nochi katli ijkuilijtok ipaj ni amatl, nochi tlen atl iaxka mexko altepetl. Kemaj atl eltos ipaj ome tlakamej initlal, uelis kitekiuisej tlen omej, sanke kichiuasej kej tlajtos amaxitlaualistli.
Mexkotlali iaxka nochi ni atl uan inka uelis akij moaxkatis tlen kikixtilis kualtilomej katli kipia; uelis mochiuas yani kemaj onkas kamanali tlen katli kinejnemiltia mexkotlali kampa kiijtos kenaj uelis, nojkia kemaj amaxitlaualistli tlen atl tlajtos kenaj uelis; kemaj mochiuas niaj kipia mochiuas tlen tlajtoua amaxitlaualistli, kitasej tlen kiampa mochiuas pampa tlan inkaj mochiuas kejni uajka uelis moketsas nochi nitekitl aki kichiua kitsontis tlanauatilistli ka nochi mexko sakej kijtoua ni nauatili, uan temaktiliya ni nauatili, uan tepostlanojnotsaloni uan tepos xoyaktlaixnextilili kampa tlajtoua, temaka ni ka koyotlajtoli tlalnamiyakantli axkayotl tlen teposixneskayomej.Ni nauatili kuali uan kijtoua ka tekitl kampa kikixtiya istatl katli kisa atsintla, uan sekinokkimaneloua kijtoua ipan imaxak naui, sankej kikualtiliya ni kampa ki chiuanelneliya kichiua o amo uelis kemaj peua iseli pan tonali. Kampa kimakaj uan axkin nextiliya kampa eltok nopa kakiuili amo kichiuasej paya. Sentikajtlanauatiketl mexko kipiya yaya tlanauatis kampa mokauas mexko uan se ki ikuinis.
Tlatsintokilistli katli ki melaua uelis se kichiuas ma kitsonti tlanauatilistli uan nauatili ki ijtoua. Kijtoua katli axkuali ki moxoyaua uan temaka. kimelaua ni mexko kampa momajmankej uan kampa kuali ki uika se amatlajkuiloli ka tepoxtlajkuiloketl ka tlilmekatl mexko uan ka tlapaleuili ka tlaixpanexpa kampa tlakamanaloua o moiluiya kampa kixoyaua tlilmekatl, ni tekipanoli amo kinmaka, axtla kijtoua ni tlaltokayotl uelis mo mapaleuis kampa kichiua se tekitili axkayomej ke kijtoua ni nauatili yayampa kitsontisej nopa axkayomej uelis mo panextis pan sekinok tekitl nopa kali kampa tekiti.
Kemaj moijtoua kas uan Poktli kisa chikauak, atl iuan ajakatl pan tlalitik kakiuili tlen mexko kampa amo uelis monemakas uan axuelis san tenemaktis. Ke kinektok kikixtis tomi pan ni tlaltokayotl momapaleuiya kampa moskalis ke uekaui mexko. Ni kiuikas tekipanoli kampa ki temoua uan ki kixtiya uan kampa onka kas uan sekinoktlamantli kampa kin tlalia ka kaltekitini kampa eli ipan tlaltokayotl o ke kijtoua ni nauatili. Kampa tsontis ke kampa kintlaltokej o kintekitlaltokej kampa ni eyi kali kampa tekiti kampa eli pan tlaltokayotl uelis kin tekitisej axkayomej. Pan katli ueli, uan ka Poktli pan tlalitik axkayotl pan mexko uan uelis kitlalisej kampa kintekitiya.
Kampa moskalis pan kauitl kampa tsontitok uan ke momapaleuitok pan ni imaxak achtiui, uelis nojkia kipiyas pan ni tlaltokayotl kimanauiya ke kampa temaka tlapaleuili tlakualmej kijtoua ni nauatili.
Tlen nopa tliltlauili nojkia uielis kieliltis san mexkotlali, san yaya uelis temakatos ni kualtiloli.
Tlatekiuil tliltlauili uelis kipiyas tlaasitilistlika kauali.
Ni mexkotlali ueli tekipanoua ipaj atl, ika amaxitlaualistli tlen atl tlen kiijtouaj ueyi tekitijkemej. Ni kampa uelis tekipanos mexko atitla eltok tlen tlali kampa asiatl ompoalpoali millas náuticas, tlatlamachiuali ipan pamitl eltok kiampa motlamachiua se ueyi atl tlaltipaktli. Kiampa panok mojmolini mochiki ka kakiuil tominchikauali ikaseyok tlateyoualmej, kunke mopanti kakiuili uan mochiuas sankej tlatamachiuali katli monejki, ka tlajtoltlasenkauali kanij tlateyoualmej.
Kemaj ni tlatamachiuali tlakualanis ikaseyok almiontlali mochiuas se kualtiloli tlen ome almontlalmej mokauasej ipan se amatl ikakuali.
I. Ni machiojtlajtoli kijtoua katli tlakatkejpan ni to mexkotlal, mexkoeuanij o katli kineki kipias mexkonamikilteyouali uelis tlakouas tlali, atl o uelis kitskisej pan ni to mexkotlali. Tlaltokayotl uelis temakas xitlaualistli axmexkoeuanij kema kijtosej pan kamanaltiseyoktlali uextlanauatili kinekisej kipias mexkonamikilteyouali uan amo uelis kiselisej tlapaleuili katli onka pan seyok namikilteyouali.
II. Kema onka sentikatlanejtokali uelis kipiasej itlali san ke kineki kipias kitasej nochi machiotlajtoli uan kiitepanitasej.
III. Kema onka ueyikalmej kampa pakilyotl tlapaleuia tlakamej amoyok uelis kipiasej sekinok tlamantli, kiampa kijtoua ni tomachiotlajtoli.
IV. Kema onka ueyikaltlanemakanij uelis kipiasej inintlal, katsa kijtoua ni machiotlajtoli uan amo uelis tokase, kipiasej tlapialmej o kitokasej kuamejpan nopa tlali. Tlanauatili tlajtos tlen keski tekipanouanij mokualchiuas se tekisentinoliuan tlali amo panos tlen tlenimiaka ken pan se teaxtlali.
V. Tlen pa kaltomin katli kena uelis tekipanoua uelis motlaneuisej tomin uan uelis kipiasej tomin kenkatsa kijtoua nochi machiojtlajtoli uan nojkia uelis kipatiuisejo kichiuasej tlamantli kampa kijtoua machiotlajtoli.
VI. Nochi tlateyouali uan ueyi altepetl DF, uelis kipiasej nochi tlamantli ueyikatli kitekiuisej.
Nochi machijtlajtoli katli onka pan initlali kijtosej kema uelis kitekiuisej uan kijkuilosej pan amatlajtoli.Kema kikixtisej se tlali onka machiotlajtoli katli kijtoua keski tlaxtlauisej nopa tlakamej katli kipolo itlal.
Pan ni ijtoli kijtoua katli tekitl kichiuas totlateyouali uan uelis tekiuis pan se tlachiualtemoli kampa onka tekitij, uan pan se metstli ni tekitinij kipia kitekiuisej o kinemakasejnochi tlali o atl katli kikixtiaj.
VII. Nojkia kiiximatis katsa tekipanoua ueyitekitikemej kampa itstoke altepetl uan mochinanko kampa ininjuantij kikuitlauia tlali.
Ni machiotlajtoli tlachilia xitlaualistli pan itlal tle nopa itstinij.
Machiojtlajtoli kimapaleuis nopa sentikatlaltekitiketl nojkia kampa tekipanoua nopa tlali kampa itstokej uan motlalis xitlaualistli kenijkatsa kitekiuisej nopa tlali, kiampa kuali itstokej nopa tlakamej.
Nojkia kijtoua katli tlachiualtemoli kichiuasej ka ne sentikatlaltekitiketl o kaseyokej uan kenikatsa pan sejkotilistli kijtosej ajke ya kipia xitlaualistli pan inintlal uan kema tlanemakasej ajke ya kipia axtiui xitlaualistli.
Kijtoua pan ni machiotlajtoli, pan se sentikatlatekitijketl onka xitlaualistli uan se tekipanojketl kipia makuili machiotl tle nochi iuexkatlali teyouaj.
Nopa sejkotilistli uelis euyitlakanejchikoli pan se almontlali o sentikatlali katli kichiua itekitl katli kijtoua machiotlajtoli.
Ueyi sentilistli uan tekitlalnauatiketl katli kinmoyakanapan se nechikolistli.
VIII. Katli amo uelis mochiuas:
a) Nochi katli motemakaktlali atl uan kuatitlamitl katli iniaxka teyoualmej, altepemejtlen temakakej tekichiuanij amo uelis temakasej tlan amo mochiua tlen tlajtoua xitlaualistli.
b) Nochi katlimotemakak o monemakaktlali, atl uan kuatitlamitl katli kichijke se uexkaltlanauatili uan uextlanauatijketl, tlen pan se tonali, majtlaktli uan ome metstli, tlen naui tsontli uan majtlaktliuan expoali uan chikuasen xiuitl,kampa ama timopantia,kintlaltekiuijke tlen amo tlajtoua tlanauatili,uan kintlanauiaj teyoualmej o sentikateyoualmej.
c) Nochitlaltlatamachiuali, tlalkoali, uan ixpatlalnemakalikatli kichijke tlapixkemej uan seyok tekitinij, ueyitekitinij tlen tlaltokayolmejuan kintlaltekiuijkeatl, kuatitlamitl katli iniaxka teyoualmej tlen amo tlajtoua tlanauatili.
IX. Tlan ya motemakakej tlali uan mochijki amo ka xitlauak, uajka uelis motlamiltis kema tlajtlanisej eyi nauitipa tlen itstinij katli kitekiuijtoke se tlen nauitipaj tlalkotomitl, o kema se nauitipaj tlen istinij kitekiuijtoke eyi nauitipaj tlalkotomitl.
X. (moixpolo).
XI. (moixpolo).
XII. (moixpolo).
XIII. (moixpolo).
XIV. (moixpolo).
XV. Pan tomexkotlal amo uelis akinejki kipias miak tlali.
Moijtoua amo ueyi teaxkatlalmej katli amo pano se kipixtox tlen makuilpoali tlakoton tlaltamachiuali kampa kiatokiaj.Uelis se kipias se tlakoton tlaltamachuili kampa kiatokiaj ka ome tlakoton tlaltamachiuali kampa amo moatokiaj, aun naui kampa kuali tlali ika chikueyi kampa kuatlaj o amokuali tlali.
Moijtoua amo ueyi teaxkatlalmej katli amo pano se kipixtox tlen chicompoali uan majtlaktli tlakoton tlaltamachiuali kampa kitokaj ichkatl, kampa kiatseljuiaj; uan kaxtolpoali kampa ki toka kuaxilotl, ouatl, kafe, uli, apachtli, uva, kakao, majpali uan kuatlaktli.
Moijtoua amo ueyi teaxkauakaxtlali katli amo pano se kipixtos tlakotontlaltamachuiuali katli moneki, ka se tsontli uan makuilpoali uakaxmej, uan sekinok tlapialmej ken tlajtoua tlanauatili.
Kema mochiuas se tekitl ka tlalteposatseluili, sokialtoyaualistli o sekinok tekitl katli kichiuasej iteko amo ueyi teaxkatlalmej, uan mokualtili, yampatsaj elis amo ueyi teaxkatlalmej, tlan mokualtili uan mopanolti tlen katli kijtoua ni achtiui tlajkuiloli, mochiuas ken kijtoua tlanauatili.
Yampatsa kampa amo ueyi teaxkauakaxtlali, mokualtili itlal uan pan ni motlaltokiaj, kampa kitekiuiaj amo uelis mopanoltis tlen tlajtoa pan ni ome uan eyi tlakotontlajkuiloli.
XVI. (moixpolo).
XVII. Machiotinij mexkosenkotili uan machiotlajtolkemej tlen tlaltokayolmej kichiuasej tlanauatili kampa kijtojtos kenijki mochiuas tlaltlamachiuali uan kenijki motemakas tlalmej, kentlajtoua pan naui uan kaxtoli tlen ni tlaijtoli.
Katli ya mokaua tlali ni motlaltamachiuas uan kinemakas katli iaxka pan se xiuitl tlen kema kimachiltijkej. Tlan asiko ni tonali amo mochijki, ni monemakas pan ixpanmiyayotl, katli kuali tlaxtlauas yaya kiselis. Uan moipanitas xitlaualistli tlen tlajtoua tlanauatili.
Machiotlajtolmej inelkualtilis chaneuanij tlajtojtos tlakeya katli kipixtosej, uan ni amo uelis kinkixtilisej uan kinemakasej.
XVIII. Uelis monelitas nochi sentlalilistli katli achtiui tekitinij kichijkej tlen xiuitl 1876, uan amo mochijki ken moneki uan mo axkatijkej miak tlali, atl uan sekinok tlamantli tlen eltok mexkotlali ipan se maseuali o se nechikoli, uelis to tlayakankajkisosolos kema kintlanauiya miyayotl.
XIX. Tlen kijtoua tlanejneuilyotl, to mexkotlal, almontlalmej uelis kichiuastlen mosenkauas kuesolmej ika tlali; ni mochiuas tlen uelis kimpaleuisej tlalpianij, teyoualmej uan amo ueyi teaxkatlalmen uan kintlaltopaleuis miltekitinin.
Ueyi tlanauatijketl yaya kisenkauas tlaltamachiuali pan sentikatlalmej tlen ken moyolkej almontlalmej o teyoualmej uan ayamo mosenkatoj ka se o miak teyoualmej; nojkia tlentlalpianin uan teyoualmej.
Motemakas tlalxitlauali tel tlanauatili ka itlapaleuil uexkatlajpixkemen, katli kiximati tlanauatili, itstosej nojkia melajmachiojkemej katli kin tlali mexkotlanauatijketl.
Amaxitlaualistli kichiuas se tlanechikojketl tlen kinsenkauilisej kuesolmej tlalpianij, uan.
XX. Tlaltokayotl kiijtos kenijkatsaj mochiuas monelkualtilis teyoualmej uan tlen kin tekimakas uan kiampa kuali itstosej maseualmej ika ininuikaluaj uan kinpaleuis mo ixpankualtilise pan ni mexkotlali, uan katomintlapaleuili, tlalnamikili, pan miltekitl tlen kuali motekiuis tlali. Nojkia kichiuas amaxitlauali tlen uelis mo kualtilisej pan ininmiltekitl, tlen tlaeliltiaj, kinamakasej, tlen katli moneki.