Diidxa’ Guionna

Diidxa’ Lá Guionna

Xtipa’ Xti’ Xaique Ni Rucaa Diidxa’ Bia’

Ndaga 89. Ca ndi nga cani naquiiñe guni xaique ro’ xti’ guidxi ro’ zaguita (mexicu):

I. Guni ne uca’ diidxa’ bia’ ni guinaaba’ yoo ro’ ra ria’ diidxa’ bia’ ca laa, huaxa naquiñe guya’ pa nuuni jneza ti ucaani.

II. Guini’ tu binni zanda chu’ guni xhiiña’ guidxi ne laaca zanda guchaabe ca xaique ri la?, ne ca xaique ni rine xtiidxa’ guidxi ro’ xti’ guidxi ne ca xaique ni rugaaba’ xpidxichi guidxi, ne laaca zaqueca zanda cu’be ne guchaabe xcaadxi xaique, ra guni be can di la?, naquiiñe guya’be xi ná diidxa’ bia’ ne gui’chi’ ro’ bia’ ri’;

Ca xaique guibi gunine ca xaique guidxi ro’ ne ca guidxaQW2i huiini ni dagune guidxi ro’ zaguita (mexicu) la?, napa cabe xi guzulu cabe guni cabe xhiiña’ cabe nirudo’ dxi gucuaa cabe gui’chi’ ni guin’ xi dxiiña’ chi guni cabe. Ne pa que gacane ru’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ laacabe guni cabe ca dxiiña’ ri la?, napa cabe xi gusaana cabe dxiiña’ ri’.

Pa gacala’dxi’ cabe guiaana ca xaique ni runi dxiiña’ ndaani’ ca yoo ro’ ra ruzuhuaa cabe lu xtiidxa’ guidxi ro’ ndaani’ xti guidxi la?, jmá pa caáru’ guidaagu diidxa’ ne xcaadxi xaique, ne pa laca caru dudii diidxa’ cabe zá’ guiaanaru’ xaique ni nada deche xaique ro’ que la?, xaique guidxi ro’ nga guini’ tulaa zanda guiaana guni dxiiña ni cayete ca.

III. Guini’ tu binni zanda chu’ guni xhiiña’ guidxi , ne ca xaique ni rine xtiidxa’ guidxi ro’ xti’ guidxi ne ca xaique ni rugaaba’ xpidxichi guidxi, laca zanda cuibe cani gaca xaique ni ruuya’ gapa guidxi ro’ ra guireche diidxa’ lu bi ne ca binni gu’ya’ chu’ bidxichichi ndaani’ guidxi.

IV. Laaca ne xtiidxa’ ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ca nga ucuibe xaique ro’ xti’ ca dxu’ ne xcaadxi ru’ xaique xti’ ca dxu’ ca ni nuu ndaani’ guidxi ro’ ri’;

VI. Guiapa’ guenda nazaca xti’ guirá’ binni guidxi ni nabeeza ndaani’ guidxi ro’ ri’, casi nabaqui’ diidxa’ ro’ bia’, ne iquiiñebe xtipa’ xti’ guirá’ dxu’ ti guiapa guenda nazaca xti’ guidxi ro’ ri’;

VII. Iquiiñebe ca dxu’ ti guiapa guidxi ro’ ri’, ti zaca gaca ni ná ca diidxa’ ni ca lu ndaa IV xti’ ndaga 76;

VIII. Guchelaniidibe xti’ guidxi’ ro’ huaxa casi nabaqui’ guirá’ diidxa’ ro’ ni ma gulaqui’ ca xaique ni runi dxiiña’ ndaani’ yoo ro’ ra ria’ diidxa’ bia’ xti’ guidxi ro’ ri’;

IX. Laca zanda guini’be ra chi guihuini tulaa zanda gaca xaique xti’ yoo ro’ ra guhuini tulaa gaca xaique ro’ ra ridxela donda ne ra gueda guidxaa binni ri’ huaxa la?, napa cabe xi chinanda cabe casi lu lana ro’ A xti’ ndaaga 102 xti’ gui’chi’ro’ bia’ri’;

X. Chinebe xtiidxa’ guidxi ro’ xti’ guidxi, ne gutagunebe diidxa’ ca xaique ro’ xti’, xti guidxi’ ro’ xti’ ca gringu o laaca guxhabe guirá’ diidxa’ ni ma bidaagu, laaca zanda gudxiiba’ be xiixa donda, guchaabe o guni chaahuibe guirá diidxa’ ni ma bitagunebe xti’ guidxi, huaxa pa gaca ndi la?, naquiiñe guya’ be xtiidxa’ ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ca.Ra gaca ca dxiiña’ ni cayeté ri la?, xaique ni ruuya’ chá’ diidxa’ bia’ ne ica ni lu gui’chi’ que la?, zuuya’ gaca ca dxiiña’ ri jneza ne nayaa do’ casi ná ca diidxa’ chi guiete rari’: niru do’ zuuya’ cabe xi ná binni guidxi, ra guchugu lu ti guenda naxoo; ra guilaadxicabe tuuxa ndaani’ guidxi pa ucalú guidxi, guirá’ guidxi ro’ chu’ tobisi que chi chu di’ tobi jma que xtobi; ra gacane lisaa guirá’ guidxi ro’ laaca ti guirooba’ xpidxichi ca’; ne ra gutaagu lisaa cabe xtipa’ xticabe ti ganda chu guenda nazaaca ne que chu’ di’ guenda naxoo ndaani’ guirá’ guidxi ro’ ca;

XI. Cuiidxibe ca xaique ni runi dxiiña’ ndaani’ yoo ro’ ra ria’ diidxa’ bia’ ca gutaagu ca xtiidxa’ ca’, pa ná ca xaique ni maca nuu que gacani;

XII. Gacanebe xaique ro’ ni ruuya’ gaca diidxa’ bia’ ne ica ni lu gui’chi ca ra ma iquiiñe xtipa’ xtibe;

XIII. Cu’ be guintiisi layu ra chi iree ca guiiba’ ripapa o balaaga ro’, cu’ be dxu’ gapa ca ra rireeca ca balaaga ro’ ca, ne ni gapa lu ca layu xti’ zaguita (mexicu), ne guini’be paraa gaca cani;

XIV. Guxha be donda xti’ tuuxa binni ni bi’ni’ xiixa donda lu ná ca xaique ro’ ni rugaani donda ne cani cudxiiba’ ca xaique huiini xti’ ca guidxi huiini ca donda ique, ne ca binni ni gudxiiba’ donda ique ndaani’ guidxi ro’ ne naquiiñe guxhuba donda cabe laaca, ndaani’ xquidxi huiini ca’;

XV. Gudiibe ti xiixa ca binni ni guidxeela o guni xiixa ni gacane binni guidxi, huaxa naquiiñe guni be ni casi nabaqui’ ne bia’ dxi ná diidxa’ bia’ gacani;

XVI. Pa cadi cayuni ca xaique ro’ ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ca dxiiña’ la?, xaique ro’ xti’ guidxi ro’ zaguita (mexicu) ca gudii ca gui’chi’ ni guini’ xi guenda chi ica ca binni ni cani’ ca ndaa III, IV ne IX ni ca lu ndaga ri’, huaxa naquiñe gacani ne xtiidxa’ ca xaique ro’ ni riana ga ti gaca ca dxiiña’ xti’ guidxi ro’ que;

XVII. Pa chu’ tuuxa xaique guidxi guidaagu ti guni dxiiña’la? ne pa gueda ndee cabe xiixa gui’chi’ ni guini’ xi dxiiña’chi gaca la? napa xi gudii xtiidxa’ jmá’ galaa de ca xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi pa gacani o pa co’. Gui’chi’ ni biasa ra bidaagu ca xaique ri ti gunica’ dxiiña’ que nga guini’ xi modo zanda guxhale cabe.

Zanda’ guini’be tulaa qué zandadi’ gaca xaique casi cayete lu ndaaga 6° xti’ gui’chi’ ri’ bia’ ri’ ne cani cani’ ca diidxa’ bia’ xti’ ca dxiiña’ ca.

XVIII. Guchiñabe ti gui’chi’ ra nuu ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ca ti guhuiini tu laa zanda gaca xaique ni ruuya guiapa’ guidxi, ne laaca zanda cu’be gui’chi’ ra nuuca pa gueda guiadxa ca binni ri lu xhiiña’ ca’, ne pa gacaladxi be gaxha be dxiiña’ ri ca binni ri la?, zanda, huaxa ne xtiidxa’ ca binni ni runi dxiiña’ ndaani’ yoo ra ria’ diidxa’ bia’ ca;

XIX. Ca dxiiña’ guni binni rusiene xaique ni nanda deche xaique ro’ xti’ guidxi ro’ de ca diidx’ bia’ ni guizaca guidxi la?, ca xaique ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi ni runi xi na diidxa’ bia’ que nga gu’ya’ gacani ti zaca ná diidxa’ bia’ gacani.

XX. Ne xcaadxi xtipa’ ni gudii gui’chi’ ro’ bia’ ri laabe.