Diidxa’ lá Nirudo’

Diidxa’ lá’ I

Ca guenda ni napa binni guidxi ne ni Rapa laa

Ndaga 16. Guiruti’ zanda guchiiña cabe laa, ra liidxi nin ca binni liidxi, nin gaxa cabe xqui’chi’ o ni napa pa cadi naaze cabe xiixa gui’chi’ ni gudii tuuxa xaique diidxa’ ro’ bia’, ni guini’ pa zaa gaca ni zaque.

Guirá’ binni napa xi guiapa’ ca xqui’chi’ ne laaca guxha’ cani ma bi’ni’ ne zanda guini’ cadi cayuu laadxi cani nabaqui’ diidxa’ ro’ bia’, ne laaca zanda guini’ de que zanda guidxaa ni ma bi’ni’ ne ra co’, ca binni si ni rapa’ guidxi ro’ zaguita (mexicu) nga nanna xiñee gaca ni zaca, ti guiapa’ xquenda xti’ binni casi gacaladxi gaca ni, ne laaca zanda guiapa’ ca yoo ra rie binni huara.

Que zanda di guireeti gui’chi’ ná de que gudaguná ti binni pa cadi ne xtiidxa’ ti xaique, ne zaqueca che tuuxa chindaqui’ xtondabe casi ná lu diidxa’ ro’ bia’, ne laaca naquiiñe’ guihuini pa bicheebe ti guidaguyoobe ti guiaana xquiichi’ be lu ca binni que.

Tutiisi xaique guinaaze tuuxa la?, naquiiñe chisaana laabe naguenda ra nuu ti xaique diidxa’ ro’ bia’ bia’. Que zanda di gudxiiba be donda ique ni gunaaze laabe que ti diidxa’ ro’ bia’, zusaabá laabe.

Tutiica binni chinda ra cayaaca xiixa la?, zanda guinaaze ni cayuni donda que, guzendaca dxu’ ti chisaana laabe naguenda ra nuu ti xaique ni nuu jma gaxha, ne guiubagasi guiseenda laabe ra nuu tixaique rugaani donda’ ne ucaaca xi bi’ni’ be.

Pa bi’ni’ naxoo pe’ ni bi’ni’ be que ti zaque ná diidxa ro’ bia’ nacani la?, guiuba ga si igaabe ti que guxooñebe, pa co’ xaique ni rudxiiba’ donda’ que chinda laabe naguenda, pa ma huaxhini o pa guca ca xiixa lu neeza zeeca que la?, zanda guini’ ca’, igaa ni bi’ni’ donda’ que, huaxa naquiiñe guini’ ca’ xiñee naquiiñe igaabe.

Pa igaa tuuxa ra cabaana la?, ne chisaana cabe laa ra nuu xaique diidxa’ ro’ bia’ bia’ la?, laa cue diidxa’ laabe ne la guya’ pa siegu yoo be o pa guilaabe casi na lu diidxa’ ro’ bia’.

Pa guinaaba’ ca xaique rudxiiba’ donda’ ca chee ca dxu’ chindee o chiyuubi tuuxa binni gulaana cabe laa la?, bia’ dxi ni canaaba diidxa’ ro’ bia’, ne que chidi di’ chupa late gande dxi, ti gaca ca guenda riyuubi ca jneza, ne zaca guiapa’ ca xquenda binni que, ne laaca zanda chiyuubi cabe ca binni ni gulaana binni que ti que guxooñe’ lu na diidxa’ ro’ bia’. Ne pa que gaca ni bia’ dxi ni biete lu guía ca la?, zanda gaca ni tapa la tengande dxi ti bia’ ca nga ná ca xaique rudxiiba’ donda’ ca.

Ni riegu’lisaa xtale binni ne guini’ xtiidxa’ ca’ chiguni ca ti guenda naxoo narooba’, nga ni ribaana binni.

Que zanda di’ uzegunaa ca xaique rugaani donda’ tuuxa binni jma de chupa late gande ne xhono nuu tapa lu (chupa gubidxa), bia’ ca nga dxi nexe pa guiaana be ndaani’ liidxi guiiba’ o pa ilaabe bia’ dxi di o laaca zanda gacani tapa gubidxa’ pa binni ri’ nuu lade ca binni ni ribaana binni. Pa que gaca ca ni na lu gui’chi’ ro’ bia’ ri’ la?, diidxa’ ro’ bia’ gusiene diaga laacabe.

Guiruti’ que zanda chi gudxiena ra liidxi tuuxa pa cadi ne ti gui’chi’ ni gudii ti xaique ni rugaani donda’ laacabe, lu gui’chi’ ca la?, napa xi ica’ tu ra liidxi, paraa ne tu binni nga zanda gudxiene naacabe ra liidxi ne xinga chi yuubi cabe, ne ra guiluuxe ca dxu’ ri de guidxiena ca’ ra chi gudxienaca la?, zuni cabe ti gui’chi’ ni guini’ xinga bi’ni’ cabe, ra gaca gui’chi’ ri la?, zaca ni neza luu chupa binni.

Que zanda di’ guchugu cabe lu ra cani’ tuuxa nagachi’. Diidxa’ ro’ bia’ zusabaná ca binni ni guni xiixa lu guía tuuxa ni cayui diidxa’ nagachi’. Paaxa pa tobi de ca binni ni cayui diidxa’ nagachi’ ca gunini ni la?, que zusaba na di’ diidxa’ ro’ bia’ laa. Xaique diidxa’ ro’ bia’ la?, zandaa iquene ca diidxa’ ri’ ti gu’ya’ pa naca ni ti donda’. Que zanda di chu’ xiixa ucheeche’ ca diidxa’ nagachi’ ni na diidxa’ ro’ bia’.

Ca xaique dxu’ ni rinaaze guiiba’ ni nabeeza ndani guidxi zaguita (mexicu) la?, que zanda di chindu’ ruaca ne guinaaba diidxa’ ca de lu ca dxiiña’ ri’: casi ca dxiiña’ ni rapa ca binni runi xiiña’ binni, ca dxiiña’ ni runi binni ra cui tu gaca xaique ti guidxi, ca dxiiña’ xti’ yoo ra rutiiñe cabe bidxichi, ca dxiiña’ ra ruzaabi cabe xpidxichi binni, ne ca dxiiña’ ni ra raca xqui’chi’ binni, ne laaca que zanda di guiu cabe uca diaga cabe xtiidxa’ ti binni bigaa ne ni zuhua lu xtiidxa’.

Ca xaique diidxa’ bia’ la?, napa xi guni chahui’ ne cuaqui chaahui ca diidxa’ ni guni ca dxu’ ni nabeeza ndaani’ guidxi zaguita (mexicu) ne guni ni nagueenda. Ca diidxa’ ni guiu ti xaique diidxa’ bia’ ne ti xaique rugaani donda’ la?, napa xi guiasa ti gui’chi’ de guirá’ ni guinaaba lisaa cabe laaca be, ti ganda guiapa ca guenda nazaaca xti’ ca binni ni nuu dinde lu ti guenda naxoo, ti zaca ganna xaique diidxa’ bia’ ca xi modo nga runi ca binni ri’ ca dxiiña’ ra ruyunica’ donda’.

Lu ca guenda riu diidxa’ nagachi’ la?, ca dxu’ rinaaze guiiba’ ni nabeeza ndaani’ guidxi zaguita (mexicu) ne xtiidxa’ ca xaique rugaani donda’ la?, laasi ca’ nga zanda guinica’ pa zanda guiete ca diidxa’ nagachi’ ni biui’ binni. Xaique ni canaaba guiete’ o ica ca diidxa’ ni biete nagachi’ ca la?, napa xi guini’ xiñee nga gaca ni zaca, ne laaca zani pa bia’ dxi nga guiete ni.

Xaique ni rapa binni guni xhiiña’ nayaa la?, napa xi chi guya’ pa jneza ne nayaa nuu ndani ti yoo ra rutoo cabe guenda roo ne pa rie dxu’ rigapa ra que, ne naquiiñe guinaaba’ cabe ca gui’chi’ xti’ binni que ti ganna cabe pa caguiixe guirá’ ni canaaba diidxa’ ro’ bia’ laa.

Ca gui’chi’ yegu chaahui ni nuu ndaani’ xti’ gui’chi’ ni nuu lu ná ca ni ruseenda gui’chi’ xti’ guidxi la?, que zanda di guxhale cabe ni, pacaa zusaabaná diidxa’ ro’ bia’ laacabe.

Pa cadi nuu dinde guidxi la?, que zanda di chiguiana ti dxu’ ra liidxi tuuxa pa que ná, ne ucaa cabe laa gúdii bidxichi laacabe. Pa nuu dinde guidxi la?, zanda guinaaba ca dxu’ guianaca’ ra liidxi tuuxa, guinaaba’ ca’ ni g oca la?, ne guiana xhaaba ca’ ne guintiisi ni gaca laadxi ca’ casi na diidxa’ ro’ bia’ ni rapa ra nuu dinde binni.