El tseltal es parte de la familia lingüística del maya y tiene diversas variantes, las cuales se autodenominan: bats’il k’op (del occidente), bats’il k’op (del norte), bats’il k’op ...

SJUNIL MUK’UL MANTALIL TA SPAMAL SLUM SK’INAL MEJIKO

Muk’ ul Mantalil la yich’ pukel ta a’ yel ta Diario Oficial de la Federacion ta jo’ eb yu’ un ferbrero ta ya’ wilal 1917
Slajib Mantalil jun pukbil ta a’ yel ta DOF27-05-2015

Sbajkajal K’op

Sbajkumul a’yej

Yich’el ta muk’ jch’iel jk’opojel sok wentainel ta stojolik

Xchanebal mantal. Te winik sok te ants winik pajalnaxme ta stojol te mantalile. Ja’ inito yame skolta te mach’a stsobo sbaik sok ta sp’oleselbel te alnich’ane.

Ta spisilme ants winik ay sbeik sok ta stukel ya snop kolem, ja’ swentaine sok cholbil yaiy yu’un te ajtaletike sok te banti jojchotesbil yu’un te yal-snich’anike.

Spisil winik ants jamal sbeik ta stuunel lekil we’el uch’balil sok lekuk ya stuun slajesik. Te jujusep lume yame stulantesbey sk’oplal ta pasel.

Spisil winik antsetik ay yich’elik ta muk’ ta swenta poxtayel ta skotol sbak’etalik, Te mantal june ya yal bit’il ta tael sok bin poxtayel ya yich’ ak’el yu’un a’tel Jtuuneletik ta spamal slumal Mejiko, ta jujusep lumetik ayuk lek wentainel ja’ jich bit’il ts’ibabil ta swaklajun kajal ta yoxlajunebal xchanwinik mantal tsakal ta muk’ul mantal jun.

Spisil winik ants ay yich’el ta muk’ ayuk ya ya’ybeyik yutsilal lum k’inal ta swenta xch’iel sok slekilalik. Te a’tel tuunele yame stsak ta wenta te ich’el ta muk’e. Teme ay macha’ ya sokes sok ya yuts’in te lum k’inale yame yich’ ak’beyel stoj smul bit’il ts’ibabil ta mantalil june.

Spisil krisanu ayme yich’elik ta muk’ ta stsakel sok smeltsanbe sbej ya’alik te ya stuuntes ta snaj yawilik sok yilel te ayuk lek te ya’alike, lekuk ilbil te ja’e, poxtabiluk sok ayuk ma xlaj te ya’alike. Te j-a’tel jtunele, yame stulantesbe sk’oplal yich’el ta muk’ sok te mantal june, ja’ ya yalbe ya’yejal te skoltayel sok te bitik ay ta tael slekilal, slekubtesel batik ay te ja’etike, yame sk’an te maj ya xchapik smantalik sok te j-a’teletik ta spamal slumal Mjiko sok te jujun jteklumetik, ja’ jich bit’il ya skoltay sbaik te jnaklejetik ta jujusep lumetik ta yilel te bit’il ay ya’yejale.

Spisil krisanu ayuk yich’elik ta muk’ ta swenta ya’ybeyel yutsil snaj yawilalik. Te mantal june ya xchape bael sk’oplal ta ya’telinel sok ya yich’ ak’el koltayel swenta te bin albil sk’oplale.

Spisil winik ants ay yich’el ta muk’ stsakel ta ora ta jun k’alal ya xp’ekaj ta lum k’inal. Te j-a’tel jtunele ya smuk’ubtesbey sk’oplal te yich’el ta muk’ te krisanuetike. Te j-a’tel jtunel mach’a ay ta swenta ya’telinel ya yak’be sjunil ta matanil.

Yame sk’an schajpanbey lek ya’ayejal a’tel tuunel sok yich’el ta muk’ ta skoltayel te ch’iel alaletike, ayuk lek yich’elik ta muk’ bin ya sk’an xtuun yu’unik, jich’ bit’il swe’el uch’balik, poxtael ta stojolik, snopel jun sok lekuk te banti ya skux yo’tan ta snaj yawilik ta swenta lek ya xch’i xk’opojik bael. Te mantale ja’me ya yak’ ta pasel, ch’uunel bael sok syomel stusel ya’yejal ta spisil lumetik ta swenta skoltayel te bik’tal alaletike.

Te tatil meiletik sok jkananetike ay ta sbaik yich’el ta muk’ sok sujelal ta xch’uunel ta skoltayel sok skanantayel te alaletike, jich bit’il albil ta mantalil jun.

Te a’tel tuunele ay me ta swenta yilel sok smuk’ubtesel sk’oplal ta ch’unel ta pasel te sk’op ya’yejal ich’el ta muk’ skoltayel te alaletike.

Spisil krisanu jamal sbe ta stsakel ta muk’ yantik talel kuxlejalil sok ya’ybeyel yusilal bitik koltayel ta swenta yich’elik ta muk’ sok talel skuxlejalil. Tea’tele tunele yame yak’ ta na’el sk’oplal ta swenta slekubtesel talel kuxlejalil, yame stsak ta muk’ te bayel ta chap kuxlejalile jamal sbeik ta yalel spisil snopen sjol yo’tanik sok sk’op ya’yejal yu’nik. Te mantal june ja’ ya yka’be ya’yejal ta a’telinel ta swenta stsakel ta muk’ sok te bitik ya spas te bayel ta chap talel xkuxlejaliletike.

Spisil krisanu jamal sbeik ta ya’aybeyel yutsilal sbak’etalik sok snopel biluk tajimalil ya smulanik. Ja’ ay ta swenta te a’tel tuunel ta spukel sok smuk’ubtesel sk’oplal te bit’il tsakal ta mantal jun.