El náhuatl de la Huasteca Potosina es una variante del náhuatl, el cual pertenece a la familia lingüística Yuto-nahua. Sus hablantes...

TLANEJNEUILYOTL TLEN SENTIKMASEUALMEJ

Tlanejneuilyotl katli mopatimakak pan mexko amatlamoyauali pan makuili tonali tlen ome metstli, tlen xiuitl naui tsontli, uan kaxtolpouali uan majtlaktli uan chikome
Moyankuitili ipan nitonali moixpanti DOF 27-05-2015

Iyojok Tlaijtolnechikoli

Se Tekpanali

Sesenkatsitsij Tepanitali

Sempoali uan chikuasentipaj tlaijtoli.

A. Tlateyouali kichiuas se machiyotekitl kampa kitemolis kualtili iskali namikilteyouantinij tlen kiixnextis tetikayotl, pakilyotl, neluayotl iuan sepan kimoskaltisej tomintlaxtlauili tlen kiampa kiasisej kualtili ipan ixpantlajtoli, miyayotl iuan tlamatili ipan namikilteyouali.

Tlen kichiuasej katli kiijtoua tlanejneuilyotl tlen ijkuilitok uan kiaxitilisej tlen katli kichiuasej. Tlen katli kichiuasej ika majkauili, kampa kinteuantiaj miyak tlasentilistli miyayotl tlen kitlananas amapouali uan tlachialteluilmej kiampa kisekotilisej ipan machiyotlajtoli uan machiyotekitl iskali. Eltos se machiyotlajtoli ipan namikilteyouali iskaltinij kampa motlatskilisej nochi machiyotlajtolmej tlen iteki tlatekiyo miyayoaxkayotl.

Nopa machiyotlajtoli kimaka tetikayotl chiualketstli tlen kiyakanas tlajtoli teuantinin uan tlajtoltlajtlanili ipan sentik machiyotlajtoli axkayotl tlachiualistli majkauili, iuan katli kitekiuisej tlen katli kichiuasej, nejnemili iuan kikualtilisej iuan inejnemil machiyotekitl.Nojkia kiitas katlike tekpanyotl kichiuasej nopa machiyotlajtoli uan tlaketsal tlen kiampa nopa chiualketstli axkayotl kichiuas sentlalilistli ika nopa teyoualtlajtouanij kampa tlatskia axkayotl uan kinijnemiltis uan kiniljuis ininseltsitsi katli kichiuasej iuan katli kiixpanextisej.Ni tlachiyaltlaasitilistli kitemolis ka iskaltilikikalakis iuan kimakilis uan kiuantis katli moneki tlen ixpantlajtoli namikkilteyouantinij kemaj moueiliya tekikalmej,ka tlamantli tlasentili uannamikilteyouali.

Ipan machiyotekitl kampa kitemolis kualtili uan majkauilotl, machiotinij mexkosejkotili kipiyas tlaixkotonali katli kijtoua ni machiotlajtoli.

B. Tlaltokayotl kipias ijuilolkalnechikolistli tlen motipamakas tlen mexkotlali, tlaltokayolmej, D.F. uan tlatilankateyoualmej, uan tlapouali motekiuis tlen tlajtoua tlanauatili.

Katli kimelaua kichiuas nitekitl kipias tlanauatili uan tetikayotl, kichiuas kenmoneki iteki.Mopantis se tlayolkayotl iselnemilis uan tekipanos, tlajtolketsalistli uan axkayotilotl, ka tlanatili katli moneki kemaj tlayejtlalis, tekichiuali uan ixnestili tlajtoli mochiuas uan temaktilisej nelnelya.

Tlayolkayotl kipiyas nechikolistli ka tlanauatilko mopantisej ka makuili imaxuan, se tekitis katli tlanauatis kanji uan iaxka tlayolkayotl; uelis tetlalis ka ni tlanatiketl ueyi tlajtouani ika tlatemaktilistli machiosentili nejchikoli o kemaj mosiyaketsa ka tlaixnamikili tlen machiotinij mexkosejkotili.

Machiotlajtoli kitlalis tlanelnechikoli uantekitl tlachiuali namikilteyouantinij tlajtol pouali uan tlaltipaktli, tlajtoltlasenkauali ka amatlapeualtilistli tlen asitilistli ika tlajtoli, atsalantik, tlanejneuili uan isentlanauatil; amatlanekili uelis kichiuas tlen imaxuan nechikol tlanautilko, mokauas uan tonaltipa uan ajko tekitikayotl.

Imaxuan nechikoltlanauatilko uelis kinplasej katli tekojkoua sanimaj uan kiampa amo uelis kipiyas se tekitl, tekitikayotl o tlaixnamikayotl, ka tlaixpanoli amo kiseliya tlaxtlauili kanji tlamachtiyanij tlalnamikyantinij, nelneliyotl, tlamatilismej o yolchikaualotl; uan mochiuas ka nauitipaj tokayotl kanji tlanejneuilyotl.

C. Tlaltokayotl kipiyas ka se uejueyotl namikilteyouantinij tlen tlaixnestikayotl ka ixpantlajtoli ka maseual iskalistli, yayak elis tlakayochiuali iseltsi,ka ixpanextikayotl tlajtolketsaliuan tomin axkayotl, tetikayotl tlatamachuiauali kampa itstokej tekneltsitsi maseualmej uan kampa kin tlapejpeniya ka tlapaleuilismej, tlaasitilistli, asitilistli uan tlachiualismej tlen ixpantlajtoli tlen maseual iskaltili, uan nokìa tlaltosej tlamachiltilismej katli kijtoua ni nauatili, kianij motlalis tlamantli tlamapaleuilistli, tlakayochiuali ka axkayotl tekitinij,nepanteyoualmej kemaj tlayejyekoli tekipanolismej.

Tlalnamikili namikilteyouantinij tlen tlaneskayotl tlen ixpantlajtoli tlen maseual iskaltili, mopantis ka se tlanauatijketl uan chikuasej tlanejneuilmanauijketluelis maseual mexkomejkatli ixmatiloj ka tlasentil axkayotluan pakilyotl, ijkinoj pan tlamatil kakiuili uan yejyekolyantili; kiixmatis tlanestikayotl tlen majtlaktijpa xiuitl ka tlanextili iskayotl ka pakilyotl iuan amo mopantis ka se nechikol ixpantlajtoli o tlaixnextili kipixki se sentika tekitikayotl tlen tlaixtlalistli. Uelis kintlalisej, kanij tekichiuali katli kiixtlalis ni nauatili, ka tlapejpenili, ika ome eyitijpa tlatlapantli tlen imaxuan katli itstokejipan machiotlajtoltinij nechikoli. Tlaixtlalistli uelis kikixtisejka ueyi tlajtouani ka se chiyalistli tlen majtlaktijpa tonali iuan, tlaaxkichiuas, uakaj tekitis se maseual tlalnamikili nopa maseuali uelis kitlalis ni machiotinij Mexkosejtokitili. Sesen nauitijpa xiuitl uelis kinpatlatosej nopa omej maseual tlalnamiktijyani katli ya kijpiya miyak xiuitl ipan tekitikayotl, ueueyintekipanouani, san katli kintlaltokej ka ome xiuitijpa.

Tlanauatika tlalnamikili namikilteyouantinij tlen ixpantlajtoli ka iskal maseuali, uelis kitlapejpenisej sansej tetomitl tlakuilolpamitl achtiui. Uelis tekitis makuiltijpa xiuitl, uelis kiixtlalisej sempatsi uan uelis kiikuinisej kampa tekititok ipan tetomitl tlen tokayotl nauitijpa kanij tlanejneuilyotl.

Tlanauatikajtlalnamikili namikilteyoualmej tlen ixpantlajtoli ka iskal maseuali kampa kiixpantisipan ni tetikayotl mexkosejkotili se amatlayolmelaualistli tekipanolmej. Ixpanextili machiotijni tlen sejkotilistli ipan tetomitl katli kitlaliya ni nauatili.