El mixteco del oeste de la costa, autodenominado como tu’un savi, es una variante del mixteco, que a su vez es parte de la familia lingüística del Oto-mangue.

TIÑU CHA IYO CUENDA ÑUHUN ÑUCOHYO

Cha cuu cha ndicha 5 febrero cuiya 1917
Chehe cuu tuhun cha sandihi sama ta quee chi DOF 27-05- 2015

Tiitulo Uni

Capiitulo IV

Cuhva cha iyo ra tachi tuni ta ra

Artiiculo 107. Cha ña vaha vaha cahan Artiiculo 103 tichi Constitucion ya, ta ñavi cuenda cha nacachi tiñu chi ra cua cuiso tiñu cuu chi, cua tasoho tiñu cuhva cha chinu tiñu cuhva cha cahan ley reglamentaria cuhva cha iyo tiñu ya:

I. Cua cuhva tiñu tutu cha cuu chi amparo chi ñivi cha ticuati tiñu tu cha ña ndicha cha maan ñi iyo cuati, cuhva cha iyo cha cuiti chi ñivi can, cua cuu cuhva tiñu chi chi ñivi can tu cha ni cumani tiñu iin cha cuiti cha iyo chi ñivi can a ña sacuinu tiñu chi cuhva cha ndaa chi nuun Constitución, ta chacan cuu cha ndoo ña vaha ñi iti nuun ñivi tachi tuni, cuu chic ha ndo iti chi maan ñi a ñavi ndo iti chi maan ñi.

Ta cha savaha tiñu a tiñu cha ni tiso vaha ra cumitiñu tachituni a cha cuenda nu satiñu ñivi, ra ni ti-so cuati can nda ica cha maan ra cua cati cuhva cha iyo cha cuiti chihin ra, ta ni cumani tiñu chi ra.

II. Ta cha cua cahan tiñu cuhva cha tahan chi cha cutuni ñivi can, ndicha cuii cuenda ñivi iyo iin tuhun maan cua cahan tiñu cuenda ñi ta cua cumi tiñu cuenda ñi cuhva cha chacoso cuati ñi, ta ña ni cahan tiñu cuhva cha cati ley a ñaan ca cuenda cuu chi cha cahan tiñu cuenda chi;

Tu cha ña vaha cua savaha tiñu ta cua cuhva ndico tucu tiñu tutu cuenda amparo chi iin ñivi cha cha cuu chi uvi chaha cha ndaa ta ndaa ni chaha tiñu chi, ñivi cha iyo cuenda Suprema Corte de Justi-cia de la Nación cua sacoto chi ra cumi tiñu cha ndehe tiñu can.

Tu cha cua ndaca ndico ñivi cha iyo cuenda Poder Judicial de la Federación cha iyo cha cuiti chi ñi cha cua ndehe ndico tucu tiñu iin cha ña vaha quee, ñivi cha satiñu nu cuu chi cuenda Suprema Corte de Justicia de la Nación cua cati tiñu can chi ñivi cha ndehe chi maan tiñu can.

Nduvi tahan párrafo cha cahan iti chata can ña cuu savaha tiñu cuhva can tu cha iin norma cha cuu tiñu cha cuenda xuhun cuu chi.

Nu cua cutuni ñivi iyo chic ha cua cuhva cuenda tiñu ndaa cha cuu cha ni cumani ñivi a ndaa cha cuu cha ni yaha ndaa ñi, ta cua cuu chi cuhva cha cati ley.

Tu cha cua cani tahan tiñu a cha cua quenda tiñu chachi iin ñivi ta cua ñuhun ñi, a nduta ñi, a cuhu ñi, a yutun cha inda chiqui ñi cuhva cha cuu ñi ñivi xuu ñuun, a chi iin ñuun luhu, ta cha ñuun cuu ñi iyo cha cuiti chihin ñi, iyo chi cha nanducu tiñu ndihi cha cuu sanaha cha chi maan ñivi can chi maan ñuun can cuu chi, ta chacan cua tindee chi ñi, ta quii ni cua ndehe tiñu ndaa cha cuu cha cuiti cha iyo ñi cha cuu ñuhun ñi chi, ta cua ndehe tahan tiñu ndaa cha cuu cha cahan ñi a cha ndaca ñi.

Ta cha nu cutuni ñivi cuhva cha cahan parrafo cha ni yaha ña cua cuu cunu tiñu chi, ta cha ñavi cha vaha cuu chi chi ñuun nu iyo ñivi nu cuu chi ejido a iyo chi cuenda ñuun, a chi ra iyo ñuhun ejido can a chi ra iyo ñuhun cuenda ñuun, ta tu ña sandihi chi cuhva cha chinu tiñu, vati ña ni satuñu tiñu chi, ta ndoo ihni tiñu can, soco iin chi ta inca chi cua cuu tisovaha ra juee tiñu can. Ta cha cahan tiñu ta ña vaha cahan chi cuenda cha cuiti iyo chi ñivi ñuun ña cua cuu saña tiñu ta ni ña cua ndoo tiñu vaha cuhva cha cahan tiñu ya, tu cha xihna cuii ndu inuun tiñu nu nducuiti ñivi ñuun (Asamblea Ge-neral) a cha uvi quee tiñu can ican;

III. Ta cha cua cahan tiñu cha ndacu vehe nu tachituni tiñu chi ñivi, a cuenda nu ndiso tiñu ñi a satiñu ñi, cua cuu cahan ñi cuenda ñi cuhva cha iyo tiñu nu cua cahan chi ihya:

a) Ta cha ni sandihi cha cutuni ñivi can, ta ñavaha ni chacoo tiñu ta ni sandihi chi cha ni cutuni ñi, ta ñahni ca cha cuu savaha ñivi can ta cua sama tiñu can a cua cosovaha vaha ca chi, a cha ñavaha ni chacoo tiñu nu ni cutuni a tichi nu ni chinu tiñu can, chaha chi tundoho chi ra ni tiso tiñu can, vati ñavaha chacoso vaha chi; ta chacan ndihi chaha ta cha ñavaha chinu tiñu can, nda ica cha cua cahan nihin tiñu tichi nu chinu tiñu, cuhva cha iyo tahan maan cha chinu chi, cuhva cha cahan ley cuenda cha ñavaha savaha tiñu chi ñivi ta cua cuhun chi cha uvi chaha, cuenda cha ñavaha savaha tiñu cha xihna cuii chihin ñi. Ndihi cuhva cha cahan tiñu ihya, ña nini cha cua cuhva tiñu chi nu cua cahan ñivi cuenda cha cutuni ñi savaha ra ndacañahan ñuun ta cua sandoyo ñuhun tiñu chi ñivi can nu iyo ñi chi ñivi ñi.

Iin ñivi cua quee vaha cha ñahni cuati ñi, ta ñivi cha ni cuni ñi cha na cua quee cha ndaca ñi iti nuun, cua cuu cuhva cuenda ñi cha cuu amparo can chi iin ñivi cha ni ndehe tahan tiñu cha ni cutuni ñi. Ley cua cati cuhva cha cua cuu chi ta cuhva cha cua ndoo chi.

Cuhva cha cua cuu tachi tuni tiñu chi iin ñivi iyo chi cha cua coo cha cati ley cuenda chi, cua cati tiñu ti ña nihin tiñu cuhva yoso tiempo cua cutuni iin ñivi, a ndaa cha cuu cha cua cuu sama a cha cua cuu tani, soco cua cuu cati ley ndaa cha cuu cha cua saña tiñu.

Hora cha cua cati tiñu yoso tiempo cua cutuni iin ñivi, ican ni cua cundihi tiñu can, ta iyo chi cha cua ndehe tiñu cha na cua cahan tiñu cuenda ndihi cha ni cumani tiñu chi tichi cha chinu tiñu can, soco cua cuu cahan tiñu cuenda chi tu cha maan ñivi can cua cahan. Ña cua ndaca ni tiñu cuenda chi tu cha ndacu chi cha ña vaha chi cha cuiti cha iyo chi ve cuati a chi ñivi pehe, a chi cha vii cuhva cha iyo ñivi chi vehe ñi, ni ndaa inca cha cha cahan ñivi cha cua cutuni can;

b) Cua cahan ñivi cuenda ñi ta cha ña cua cuu ca cosovaha tiñu iin cha vaha cha mani maan ñi a cha nda cha yaha chi, ta ndihi cha ni ndehe cuhva cha ni chinu tiñu ñi,

c) Cuenda cha chaha chi tundoho chi ñivi cha ña indi tichi nu cutuni cuati can.

IV. Ta cuenda cha ndiso tiñu ñivi, cuu cua cahan tiñu cuenda ñi, ta cha ñavaha tisovaha tiñu cuenda ñi ta ña cuu ca nduvaha chi masi cutuni tiñu can ta cahan ñi cuenda ñi cuhva cha iyo tiñu. Ña nini cha cua sanini xaan ñi, ta cha maan ley cahan cuenda can sanini xaan chi cha cua sacuinu ñi cuaha ca tiñu, ta ñavi cuhva cha cahan maan ley chaqui cuhva tiñu iyo cuenda cha Cutuni ta cahan tiñu cuenda ñivi, chica chi ta cua cucuiñi tiñu can a cuati can;

Ña nda ica cha ndehe tiñu cuenda iin cuati a ñaan inca cha cua cahan tiñu chaha ñivi cuenda ñaan savaha ñi, tu cha ñahni cha cuu cha cuiti iyo, ta ndicha cuii cha yaha ndaa tiñu Constitucion ya;

V. Tutu cha cahan chaha ñivi cuenda cha ni cutuni ñi ta ndoo ñi vecaa, a ndu inuun ra tachituni ta tisovaha ra ta ra tiñu ta sandihi chi cuhva cha cutuni ñivi can, cua cuhun tiñu can nuun cha cuu Tribunal Colegiado de Circuito cha chito vaha cuhva cha iyo ley chi cuhva cha iyo tiñu cuahan cahan chi ihya:

a) Ta cuenda cha savaha ñivi cuati, ta cha cha ni cahan tiñu cuhva cha ni cutuni ñivi iti nuun ra cumi tiñu tachituni chi ñivi, a cuenda maan cha ndacañahan Ñuhun Ñucohyo cuu chi, a cuenda ñivi tichi ñuun a cuenda ñivi satiñu cuenda sandadu.

b) Ta cuenda cha ndiso tiñu ñivi, ta cha cahan ñivi tichi ñuun cuenda cha tachituni tiñu a cahan tiñu cuenda cha na cutuni ñivi can ta ni sandihi chi cuhva cha ni tachituni tiñu chihin ñi cuenda cha ndiso tiñu ñi, a cuenda cha savaha ñi cuati ta cutuni ñi, ta ni chi iin ca cha ña cuu cosovaha tiñu, a cua cutuni ñivi can ta cua cahan ñi uxu ni cuenda ñi cuhva cha iyo tiñu.

c) Ta cha cuenda tiñu tichi ñuun, ta cha cua cahan tiñu cuenda cha cutuni ta cha ni sandihi chi cuhva cha ni cahan tiñu can nu cutuni ñivi can, cuenda cuati cumani ñi chi ñuhun Ñucohyo, a cuenda cha xico a cha sata ñi, ta cuu chi cuati cha cua ndehe ra ndacañahan ñuhun Ñucohyo a cha cua ndehe ra nadacañahan tichi ñuun ni ta cua cati ra cuhva cha cua ndoo chi, a cha cua cutuni ñivi cuenda cuati savaha ñi tichi ñuun ni.

Ta ta cha chacoo cha cutuni ñivi cuenda cha cumani ñi chi ñuhun Ñucohyo, cuu cua cahan nduvi ni cuenda, ñivi cha ni cutuni ta tacan ni ra ndacañahan ñuhun Ñucohyo, vati cua cuenda ndihi cha cuu chachi ñivi,

d) Ta cha cuu cuenda cha satiñu ñivi, cua cahan tiñu tu cha ñavaha ni cahan ñivi ndiso tiñu nu cuu chi Junta iyo tichi Ñuhun can, a cha iyo cuenda Ñuhun Ñucohyo ta sandumani nu cahan yuhu ñivi, a cha iyo cuenda Nu Cutuni ta sandumani tiñu chi ñivi Satiñu ta cha cahan yuhu ñi, cuenda cha satiñu ñi chi ra ndacañahan. Ñivi ndiso tiñu nu cuu chi Vehe Cahnu cha ndehe tiñu ñivi iin cha cuiti, cuhva cha satiñu tahan maan ñi a cha cua ndaca ñivi satiñu nu cuu chi Nu Tachituni ndihi ra cuu juee nu cuu chi circuito, a ra cuu xini ndehe ndihi tiñu ñivi iyo cuati tichi ñuhun Ñucohyo, vati cua ndehe ñi tiñu can, ta cua nacoto ñi iin ndocuiti ni cuhva cha cahan ñivi cuenda tiñu ñi, vati nda ica xaan cha cua ndehe ñi tiñu can;

Cha cuu Suprema Corte de Justicia, cha ndehe tiñu a cha ndaca maan cha cuu Tribunal Colegiado de Circuito a ra Fiscal cha ndehe tiñu niniin cahnu Ñuhun Ñucohyo chi ndihi tiñu cha ndehe cha cuu Ministerio Publico Ñuhun Ñucohyo, a maan ra cuu Xini chi Ñuhun Ñucohyo, ra cuu Consejero Juridico ra ndaca ñahan cua cuu coto ra cuhva cha iyo tutu cha cahan chaha ñivi tu cha chiniñuhun ra coto ra cuhva cha cuahan tiñu can tu cha nini xaan cuu chi ta tahan chi cha cua ndehe ra chi.

VI. Ta cuenda cha cahan fraccion cha ni yaha, cha cuu ley reglamentaria cua cati yoso cua cunu tiñu chi ndihi cuhva cha cua savaha ndihi cha cuu Tribunal Colegiado de Circuito, tacan ni cha cuu Suprema Corte de Justicia iyo cuenda Ñuhun Ñucohyo cha cua tisovaha ra ta ra tiñu;

VII. Tutu cha chinu cuenda cha cahan tiñu chaha ñivi ta cha ñavaha ni chacoo tiñu nu cutuni ñivi a cha cha yaha cutuni ñi a cha cha sandihi chi, ta chaha chi tundoho chi inca ñivi cha ña indi tichi cuati can, a yaha ndaa chi chi ley ndacañahan ñuun a cha savaha a ña savaha tiñu cuhva cha iyo cha ndacañahan, cua tihi tiñu can nuun ra Juee cuu xini chi Distrito nu quechaha cahan tiñu can a cua savaha tiñu chi, ta cua cunu tiñu can cuhva cha cua cati ra cumitiñu, a cha nducuiti ra ta ra cha cua cana tiñu nu cutuni can, ta cua sacuaha tiñu cuhva cha iyo tiñu cuati can chi ndihi cha cuu cha cuiti cua sanahan ñivi cha cutuni ican ta cua tasoho tiñu cha cua cahan ñi, ta ican cua cunisoho ñi cuhva cha cua ndoo ñi vecaa a cua ndoo nuna ñi;

VIII. Ta cua cahan tiñu cuenda ñi, ndihi cuhva cha ni cahan ra tachituni ta tiso tahan ra cha cua cahan tiñu cuenda ra, nu cuu chi Xini ñuun a nu iyo Iin tuhun ni nu Cutuni ñivi nu cuu chi circuito cua ndehe tiñu can. Ta cua coto tahan ndihi ra cuu xini Vehe Cahnu cha ndehe tiñu ñivi iin cha cuiti:

a) Ta cha ni tihi tiñu tutu cha cahan chaha ñivi cuhva cha cahan ndihi ca tiñu cuenda cha ni chiso cava tiñu Constitución ya, cuu chi tiñu cuhva cha ña iyo vaha cuhva cahan constitución ya.

b) Ta cha tahan chi cuenda tiñu cha cahan ndihi fraccioon II ta III tichi artiiculo 103 nu Ley Cahnu ya.

Cha cuu Suprema Corte de Justicia, cha ndehe tiñu a cha cua ndaca maan ra satiñu Tribunal Cole-giado de Circuito a ra Fiscal cha ndehe tiñu niniin cahnu Ñuhun Ñucohyo chi ndihi tiñu cha ndehe cuenda Ministerio Publico Ñuhun Ñucohyo, a maan ra cuu Xini chi Ñuhun Ñucohyo, ra cuu Consejero Juridico ra ndacañahan cua cuu coto ra cuhva cha iyo tutu cha cahan chaha ñivi tu cha chiniñuhun ra coto ra cuhva cha ndehe tiñu tutu can cha uvi chaha chi cuhva cha cuahan chinu tiñu can tu cha cuni ra.

Ta ndihi ca tiñu cha ña cahan tiñu cuenda chi tichi paarrafo iti chata ihya, cua coto tahan ndihi ca Nu nducuiti ndihi ra cuu juee nu cuu chi circuito, ta cuhva cha cua cati racan ta ra ñahni ca cha cua cuu savaha tiñu;

IX. Cha cuenda tutu cahan chaha ñivi iin cha cuiti ni cuu cua ndehe tiñu tutu can cha uvi chaha cuenda cha ni ndoo tiñu cuhva cha cahan ley iin cahnu ni, ta cua ndehe a cua cutuni ini tiñu cuhva cha cahan Constitucion can a yoni tasoho cuhva tahan chi cha cua cutuni ini tiñu cha cahan chi, ndihi chaha iin cha nini xaan ta cahnu ndicha, cuhva cha cua cati cha cuu Suprema Corte Ñuhun Ñucohyo, ta sacuinu tiñu cuhva cha ndu inuun ra ta ra nu Nducuiti ra. Ta cha cua ndehe tiñu chacan cua ndoo chi vaha cuhva cha cati constitución, ta ña cua cuu quihin tiñu inca cuhva cha ña cutuni ini tiñu;

X. Ta cha cahan tiñu ihya cuu cua cucuiñi chi cuhva cha cua cati ley reglamentaria, ta ra ndiso tiñu tichi órgano jurisdiccional ndehe tiñu cuenda cha cahan chaha ñivi, ta cha cua cuu ndehe tiñu chi, nda ica cha cua sacuaha vaha tiñu cuhva cha iyo cha cuiti ta cuhva cha tahan chi cha cuni ñivi ñuun.

Ta cua cuhva tiñu cha cua cucuiñi tiñu cuhva cha ni cati ra juee cha cua cuhun ñivi vecaa cuhva cha cahan ley penal, ta cha cha chito tiñu cha nihin ñivi tutu cahan chaha ñi, ta cha cuenda ley civil a cuenda cha xico ta sata tiñu a cuenda nu satiñu ñivi, ta cua cuhva ra ni tihi cuati can cha tahan chi cuenda cha tu cua cuu chi iin cha ñavaha chi inca ñivi. Cua cucuiñi tiñu can tu cha ñivi can ni tihi tahan ñi tutu cha cua ndehe ñi cuhva ñi cha tahan chi tu cha cua cuhva tiñu tutu cahan chaha ñivi ta cua tiahvi ñi cuenda ndihi cha ni ndoyo ñuhun;

XI. Cha cua tihi tiñu tutu cahan chaha ñivi iin ndo iti ni cua cuhun chi nuun ra cumitiñu ndehe tiñu can, ta racan cua cati yoso cua ndoo tiñu cha cua cucuiñi can. Ta ndihi ca tiñu cua cuhun chi iti nuun Juzgado Distrito a nuun Tribunales Unitarios Circuito ta racan ta ra cua cati yoso cua cucuiñi tiñu can, a iti nuun tribunal iyo iin iin ñuhun tichi ñuhun Ñucohyo, cuhva cha chaha ley ndatu;

XII. Cha cua cuiso cava tiñu cha cuiti iyo chihin yo cuhva cha cahan artiiculo 16, cha cahan cuenda a cha tachituni tiñu, 19 chi 20 cua cahan tiñu iti nuu ra cuu xini nu tachi tuni tiñu cha ñavaha savaha ra, a iti nuu ra Juee cha iyo nu cuu chi xini ñuun a nu cuu chin nu tachi tuni tiñu nu iyo ituhun Circuito nu tahan chi cha cua cuhun tiñu, cua cuhun ñivi ican iin chaha ta inca chaha, ta cua coso vaha tiñu cuhva cha cahan fracción VIII.

Ta tu ra Juee iyo nu cuu chi xini ñuun a ra tachi tuni nu cuu chi ituhun circuito yoni ra iyo nu tahan chi cha iyo ra cumi tiñu cha cua ndehe tiñu can, cati ley ti ra Juee a ra iyo nu tachi tuni tiñu cua cuu quihin cuenda ra tutu cha chasi ndaa cuati ñivi nuu ra, ta cua cuu sacuiñi nuu ra cuati queta nuu ra, tu cha iyo chi cuhva cha cati maan ley ya;

XIII. Ta cha ndihi Tribunal Colegiado cha iin ni Circuito ña ndu inuun tiñu cahan chi cuenda nu tihi tiñu ta ndehe tutu cahan chaha ñivi cha ndehe ra ta ra, ra Fiscal cha ndehe tiñu can niniin cahnu Ñuhun Ñucohyo, cua ndehe tiñu cuhva cha cahan ley penal chi cuhva cha chinu tiñu chi, chi ndihi tiñu cha iyo cuenda cuhva cha satiñu chi, ndihi tribunal chi ndihi ñivi satiñu ican, ndihi ra cuu Juee Distrito chi ndihi ñivi ni tihi tiñu can a maan ra cuu Xini chi ñuhun Ñucohyo, ra cuu Consejero Juridico cha iyo cuenda ra ndaca ñahan cua tiso ra cuati cuenda cha ña ndu inuun ra ndehe tiñu can ta ra iti nuun cha cuu Pleno Circuito nu tahan chi cha ndehe tiñu can, ta ra satiñu ican cua cati ndaa tiñu tahan chi cha cua sacuaha vaha tiñu ta cua ndoo chi.

Ta cha ndihi sala nu cuu cuenda ra Cumi tiñu iyo Vehe Cahnu cha tachituni iin cha Cuiti cuenda Ñuhun Ñucohyo, Suprema Corte de Justicia ña nduinuun tuhun cahan ra ta ra cha cuenda cha chasi ndaa cuati ñivi nu cutuni ñi nuu ra ta ra nu satiñu ra, ra Cahan cuenda ndihi ñivi iyo cuati tichi ñuhun Ñucohyo Procuraduria General de la Republica a ndihi ra ni ndehe tiñu nu cutuni ñivi can, ta ñavaha vaha chacoo chi, cuu cua sayaha ra ta ra tiñu can nuu ra Cumi tiñu iyo Vehe Cahnu cha tachituni iin cha Cuiti, (Suprema Corte de Justicia) ta cua nducuiti ra ta ra ta cua ndehe ra ndaa tiñu cuu cha vaha ta cua ndoo chi.

Ta cha vehe nu satiñu Suprema Corte de Justicia Ñuhun Ñucohyo ña inuun iyo tiñu quihvi nuun ra ta cuenda tutu cha cahan chaha ñivi ta nda ica cha cua ndehe ra ta ra chi, ra ministru, tribunal colegiado circuito chi ndihi ra satiñu ican, ndihi ra cuu Juee Distrito, ra Fiscal ndehe tiñu niniin cahnu Ñucohyo cuhva cha iyo ley penal chi cuhva cha chinu tiñu chi, tacan ni ndihi tiñu cha iyo cuenda cha satiñu chi, a maan ra cuu Xini chi Ñuhun Ñucohyo, ra cuu Consejero Juridico cha iyo cuenda ra ndaca ñahan a ra ni tihi tiñu can, cua tiso ra cuati cuenda cha ña ndu inuun ra ndehe tiñu can ta ra iti nuun nu nducuiti cha cuu Suprema Corte, cuhva cha cahan ley reglamentaria cha cosovaha tiñu cha ña ndu inuun cuhva cha cahan chi.

Tiñu cha cua cahan ta cua tisovaha cha cuu Pleno a vehe nu iyo Suprema Corte de Justicia tacan ni vehe Pleno de Circuito cuhva cha cahan parrafo quichi iti chata, ndicha cuii cua ndoo tiñu cha cua sacuaha cuhva cha cahan ley ta ña cua tani cuhva cha cuahan chinu tiñu cuhva cha cahan ley ta cuhva cha ni cati tiñu cha cua cutuni ñivi nu ni ndehe tiñu ta ndu inuun cuhva cha cahan chi.

XIV. Tani chi a ña ndito ca chi;

XV. Ra Fiscal ndehe tiñu niniin cahnu Ñuhun Ñucohyo a ra Agente Ministerio Publico ndehe tiñu cuenda ra Ndaca ñahan Ñuhun Ñucohyo cha ni tiso tiñu chi ra, ndihi chaha cua ndehe ra tiñu cuenda cha tihi tiñu tutu cahan chaha ñivi ta cha cuenda cuati ñivi cuu chi ta cua cuu chi cuhva cha cahan ley;

XVI. Tu cha ra cumitiñu ña cua sacuinu ra cuhva ndoo tiñu savaha cha ni quihvi tutu cahan chaha ñivi, soco iyo cuenda cha ña ni sacuinu tiñu chi, cha cuu Suprema Corte de Justicia Ñuhun Ñucohyo cuhva cha cahan ley reglamentaria cua cuhva tiñu iin tiempu cha cua sacuinu tiñu chi, ta cuu nacaa tiempu can tu cha tacan cua cati ra cumitiñu. Ta ta cha ñahni cha cha chaha cuenda ñacu ña sacuinu tiñu chi a yaha tiempu ta ña ni sacuinu tiñu chi, nda ica cha cua quenda tiñu chi ra cumitiñu ña sacuinu can ta cua cutuni ra iti nuun ra Juee Distrito. Tacan ni cua savaha tiñu chi ra cuu tiñu ndasiqui ca ra cumitiñu cha ña ni sacuinu tiñu can. Tacan ni ra cha ni cuu tiñu ta cha nuna ra ta ña ni sacuinu ra tiñu can.

Ta tu cha ni chaha tiñu tutu cha cahan chaha ñivi, ta vachi ndico tucu cha chica tiñu cuenda chi, cha cuu Suprema Corte Ñuhun Ñucohyo ta cuhva cha chinu tiñu cahan ley reglamentaria, cua quenda tiñu chi ra cuu Xini cuenda chi, ta cua ndehe tiñu cuhva cha savaha Ministerio Publico Ñuhun Ñucohyo, tu cha ña ni savaha maan ra cuhva cha cuni maan ra, cua saña tiñu chi cha cahan cha uvi chaha can xihna ca cha cua cati cha cuu Suprema Corte Ñuhun Ñucohyo cuhva cha cua ndoo tiñu can.

Cha cua ndu nuun cuhva cha cua cuinu chaa tutu cha cahan chaha ñivi cua cuu ndaca ra ni tihi cuati can nu cuu chi órgano jurisdiccional a cha quee tiñu can nu cuu chi Suprema Corte de Justicia Ñuhun Ñucohyo, ta tiñu ni quee can chaha chi tundoho chi ñivi ñuun ta ñavi ca cha vaha cua nihin ñivi ni tihi cuati can, a ta cha ña cua cuu ca coso vaha tiñu can, vati cahnu xaan ni cumani tiñu cha ni chiso cava ley. Ta tiñu can cua cuinu chi cha cua tiahvi tiñu cuenda ndihi cha ni ndoyo ñuhun ra ni tihi cuati can. Ta ndihi cuenda cha ni cutuni tiñu ican cuu cua ndu inuun tiñu ta cua sacuinu tiñu cuhva cha ni ndu nuun cha chinu chaa tutu cahan chaha ñivi, ta cua ndoo inuun ñivi can iti nuun organo jurisdiccional can.

Ña cua cuu cuindi vaha tutu cuhva cha ni chinu tiñu tutu cahan chaha ñivi tu cha ña ta sacuinu tiñu cuhva ni ndoo tiñu cha tindee ley constitucional;

XVII. Cumitiñu cha ña cua tasoho cuhva cha chacuiñi tiñu a cha cuenda chacan ta cua quihin ra xuhun a cha ña cua quihin ra xuhun ta ña cua queta chi cua cutuni ra cuhva cha cahan ley penal;

XVIII. Tani chi.