TIÑU CHA IYO CUENDA ÑUHUN ÑUCOHYO
Cha cuu cha ndicha 5 febrero cuiya 1917
Chehe cuu tuhun cha sandihi sama ta quee chi DOF 27-05- 2015
Tiitulo Uni
Capiitulo II
Seccioon III
Cuhva cha iyo Tiñu chi ra cahan tiso vaha chi
Artiiculo 73. Ra iyo cuenda cha cahan tiñu tiñu cha ndacu chi:
I. Tu cha cua quihvi chaa inca ñuhun ta cua natahan chi chi ñuhun Ñucohyo;
II. (Tu cha cua tani chi).
III. Cha cua nduchaa iin ñuhu tichi raya ñuhun cha iyo tahan maa, niniin cha cua coo cha chica tiñu chi ñi:
1o. Fraccioon a uvi uni cua ndaca chi chi maa Ñuhun can chi, tu cha iyo masi cientu oco mil ñivi.
2o. Ta ra ndehe tiñu can cua cati a vaha chi cuhva cha iyo cha chica tiñu ta cunu tiñu chi ra cumi tiñu.
3o. Na cua tasoho ra ndacu ley Ñuhun can tu cha tichi ñuhun iyo chi, ta ndaa ican cha cua sacoto chi tichi iñu yoo, cua cahvi tiñu nda ni quivi cua quechaha cahan tiñu.
4o. Iin ni cuhva na cua cuni soho tiñu cuhva cha cua cahan ra cuu Cumi Tiñu ñuhun Ñucohyo ta cua tachi ña savaha ra tichi ucha quivi cha chica tiñu chi.
5o. Na cua savaha tiñu votar cha cuenda cha cua quihvi chaa Ñuhun chi iin uvi uni cuhva ra cuu diputado ta senador cha cua tiso iin iin Camara.
6o. Cha cua tiso vaha ra cahan tiñu cha cua cati tuvi ñivi cha ndacu ley ñuhun Ñucohyo cua quee vaha chi, cha nducu cuhva tiñu cha xihna cuii cuhva cha iyo chi, tu cha ra savaha ley cua cuhva un nuna chi ñuhun cha iyo tichi chi.
7o. Tu cha ra savaha ley Ñuhun un cuu chi, ta ña chaha ra un nuna, cuhva cha ndicha cha cahan fraccioon cha cha yaha, cua savaha tiñu chi uvi taha cuhva cha cuu uni cha ndihi ra savah ley tichi ndihi ca Ñuhun;
IV. Tu cha cua tani chi.
V. Cha cua sama tiñu un iyo ra cuu Xini chi ra Cumi tiñu Ñucohyo;
VI. Tu cha cua tani chi.
VII. Ta cua tiso tiñu chi cha cua tiahvi ñivi cuhva cha queta xuhun cua cuatiñu cuenda ñuun;
VIII. Cuenda cha ndiseca tiñu cuenda ñuun:
1o. Cha cua cuhva cuhva cha cua quechaha ra Cumi tiñu Ñucohyo cuahva cha cua savaha ra chi xuhun cha nihin nuun chi inca Ñuhun, cha cua ndehe tiñu a vaha cua satiñu xuhun nihin nuun cua coto vaha ra cua tiahvi ra un ndiseca ra cuenda Ñucohyo. Ni iin xuhun cha quee nuun ña cua cundayahvi ta tu tiñu cha cuni ñi savaha ñi cha cuenda ñivi ñuun chi maa xuhun can, vaha cha cua savaha ñivi can cuhva cha cua queta xuhun, ndihi chacan cua cuu tiñu chi ndihi cha cua ndaca ñi cha quii ni cuenda ra Cumi tiñu Ñucohyo cuhva cha cati artiiculo 29.
2o. Tacan ni cua quee vahan chi cuiya ta cuiya cua ndehe tiñu xuhun cha quee nuun cha cua quivi tichi ley cuenda xuhu, ta chini ñuhun chi chi maa ra Cumi tiñu ñuun Ñucohyo ta ndihi un iyo ra cha ndiso tiñuu ra cuenda ñuun, cuhva cha sanahan ley cha tahan chi. Maa ra Cumi tiñu Ñucohyo cua sacoto cuiya ta cuiya vehe nu nducuiti ta nduvi nuun ta tiso ra sacuaha ley cuenda iin tiñu cha ndiseca ra cuu Xini cuenda Cumi tiñu Ñuhun Ñucohyo chi racan ta ra cua sacoto cuhva cha iyo tiñu cuenda cha cuu satiñu xuhun cha iyo. Maa ra cuu Xini cuenda ñuun Ñucohyo iin ni cuhva cua sacoto ra ta ra chi un cua coo junta iti nuun ñivi ñuun Ñucohyo, cha cua cati ra ccuhva iyo chi cuenda ñuun.
3o. Cuhva cha cati ley cua quechaha ndihi chi, tacan ndihi Ñuhun chi Ñuhun Ñucohyo chi ndihi Municipio ñuun cha nahnu vihi, tacan ña cua yaha ndaa ñi a cua cuiseca ñi cuhva cha tiso tiñu iin cuhva cha cua savaha ñi iin cha vaha cuhva cha cati maan ra cumi tiñu cha cua cuu chi, tacan ñahni cha cua cuu sacaquini chi ra cumi tiñuchi tiñu cha cua savaha ra cuhva cha cua cuu casi tahan ra xuhun cha cua cuhva nuun ra chi iin ñuhun, ta nda ica cha cua tiahvi ra ndihi cha cua savaha tiñu, ndihi tiñu cha nda ica cha cuacati ra cumi tiñu cha cua cunda sivi a cua sacoto tiñu ndihi xuhun cha chaha nuun tiñu iyo chi cha cua tiahvi ndico tiñu chi nu iyo sivi chi cha cuenda ñivi ñuun, ta numi iyo chi cha cua tiahvi tiñu chi ta iyo chi cha cua sacoto tiñu cuenda chi iyo chi cha cua cumi xaan tiñu cuenda tu cha cua cuiseca tiñu, nu satiñu cuenda ñivi ñuun tu cha ña cua cumi ñi cuenta. Iyo ley cha cua cahan tiñu cha xihna cuii nu iyo Camara cuenda Diputado cuhva cha sanahan fracción H tichi articulo 72 tichi Constitución ya.
4o. Cha cuu Congreso cuenda Unión chi cha cuu comisión lesgistiva cha ndhe cuenda nduvi cámara cha satiñu, iyo chi cha cua nanducu chi a cua tindee chi cuenda xuhun cha chaha tiñu chi ñuhun cha cua cuu chi ñuun cuati, cuhva cha tiso vaha tiñu cuhva cha cua savaha ra Cumi Tiñu Ñuhun Ñucohyo cuhva cha cua quee vaha ndihi chi, ta maan ra cua sacuenda cuhva cha cua satiñu tiñu cha tahan chi tichi iin tiempu cha cuu chi chahun quivi cha cua satiñu vaha ñi, nda cua nda quivi cha ña satiñu cha cuu Congreso cuenda Unión, iin ni cuhva cua satiñu ndihi Ñuhun cha iyo iin ni cuhva cha yaha ndaa ñi chi ley. Iin ni cuhva cua cuu chi iin cha quii cuhva cha cua ndoo tiñu nu chacoo junta cua sacoto tiñu ndihi cha cua savaha tiñu nu cuu chi municipiu cha iyo cuhva cha iyo inca chi, tacan ni junta cha cua savaha ra cumi tiñu cha iyo cuenda iin ñuhun cha ña ndiseca, ta vaha cuahan chi.
IX. Cha cua casi tiñu cha xico ñivi iin ñuhun ta inca ñuhun cua sananuun tiñu chi.
X. Ra savaha ley cuenda Ñucohyo cuenda petroliu, cuenda ra satiñu tichi ñuhun, ta ra satiñu chi cah nditi, ñuhun candi ta ra savaha ndihi nuun ñuhuntaqui chiñuhun candi, ra satiñu cuenda cine, ñivi sata ta xico, chi ndihi ñivi siqui xuhun ta natava ñi, ñivi satiñu cuenda bancu, cuenda ñuhun ndichin chi cuenda ñuhun xaan ta cua tava ra ta ra ley ndihi cuhva cha iyo ley cuhva iyo tiñu can cha cahan artiiculo 123;
XI. Cha cua savaha yo a cua sandihi yo iin tiñu ñuun cha cuenda Ñucohyo ta cua sanahan chi a cua ndaa a nuun cuhva cha tahan chi.
XII. Cha cua sacanda tiñu cuati, cua ndehe ra ta cuu xini cha ndacañahan ñuhun Ñucohyo.
XIII. Cha cua savaha tiñu ley cuhva cha cua ndehe tiñu a vaha chi a ña vaha chi cha cuenda nama cha chinu yuhu tañuhu a nu ñuhun, cha cua tiso vaha tiñu ley cuhva cha iyo un nuna cha cua coo cha tachi a cuati cuenda tañuhun.
XIV. Cua sandoyo ta cua cuindanaan ndihi ra sanditiñu cuenda sandadu chi vehe un cha coso vaha tiñu, ta cua coto ra sandadu, a ra chica canitahan un nduta a ra chica chi avioon cuenda ñuhun Ñucohyo, ta cua tiso vaha ra ta ra cha cua nduvi nuun ra ta ra ta cua satiñu ra.
XV. Cha cua cuhva tiñu cuhva cha cua tiso vaha tiñu cha cuu cha xaan ta cua (disiplina) cahan nihin tiñu chi Cumi Ñuhun Ñucohyo, cha cumi ra ta ra chi ñivi iyo ican, cha cua tiso tiñu chi a cua xini ta oficial, ta ndihi can ñuhun cha iyo cha nuna cha cua savaha tahan ra disciplina cha ndaa cha cahan reglamento.
XVI. Cha cua savaha tiñu ley chi ndihi ñivi, cuhva cha cua cati ra savaha ley cha cuenda ñivi inca ñuhun, ñivi xuu ñuun, ñivi quihvi sivi ñuhun Ñucohyo, ñivi sañuun, ta ñi cuahan inca ñuhun tacan ni ñi vachi inca ñuhun ta. Cuenda vehe cuhvi cha ndehe niniiin cahnu ñuhun Ñucohyo.
1a. Ra cahan tiñu cuenda vehe cuhvi niniin chi maa ra cumi tiñu ñuhun Ñuhun Ñucohyo ndaca ñahan chi ra, ta ña cua cuu casi ni iin Secretaria ñuhun ya, ta ndihi cha cua savaha tiñu cuenda niniin cahnu nda ican cha cua savaha maa ñuhun can chi.
2a. Tu cha iyo iin cuehe yani ta xaan run ta cua nducuaha cuehe xaan cha vachi inca ñuhun, cha cuenda Secretaria vehe cuhvi nda ica cha cua cha cua savaha ñi numini
3a. Ra ndiso tiñu cuenda vehe cuhvi cua cundaca ñahan ta cua tasoho ra chi ra cumi tiñu ta ndehe tiñu Ñuhun Ñucohyo.
4a. Cuhva cha cua ndehe ra cahan tiñu ta cha tiso cha cua ndehe ra campaña cha cuenda ñivi chihi ndixi ta cuenda cha xico ñivi cha cuu cha xaan chi ñivi ta sandoyo ñuhun chi chi ñivi ñuñivi, tacan cua nducu tiñu chi ñivi cha cua ndehe cha iyo xaan cha quini un ñuhun ñuñivi, ta cua ndehe ñi cua sanihin ra ndihi ra cahan tiñu tu cha iyo inca ñivi cha ndacu cuhva can;
XVII. Cha cua savaha tiñu ley cuenda cha cahan tahan ñivi chi cha cuu cuenda tecnología cha chinu chi cha cua cuu ca cahan tahan ñivi, tacan ni cuenda radiu chi cuenda televisión chi cha cuu banda ancha cha chaha internet chi correo chi cuhva cha cua cuatiñu vaha tiñu chi.
XVIII. Cuhva cha cua coo vehe xuhun iyo chi cha cua ndehe tiñu cuhva iyo chi ta cua tiso tiñi iin cuhva cuhva cha cua satiñu chi tacan cua cunda yahvi chi cuenda xuhun inca ñuhun ta cua quihin tiñu cuhva cha satiñu iin sistema cuhva cha ticuhva tiñu chi ta cuhva cha vee chi.
XIX. Cua ndehe tiñu cuhva cha iyo cha satiñu chi, ta ndaa cha tayahvi chi tacan cuenda tiho cha yoni iyo chi yahvi chi.
XX. Cuhva cha cua tachi tiñu ley chi ndihi organización chi ndihi Ñivi cha cuu Diplomatico chi ndihi Ñivi cuu Consular ñuhun Ñucohyo.
XXI. Ndihi cha cua quihvi a cha ndaca tiñu:
a) Ley cua tiso cuhva cha cua cutuni ñivi cha cua suhu ñivi chi inca ñivi ta cua tava ñi xuhun chi ñivi ñivi suhu ñi chi cuenda cha iyo cuati cuenda cha tiso ñivi chi cumi tiñu.
Ley cha ndaa nu Constitucion ya cua cati cuhva cha cua savaha ñivi cha cuu tiñu ta cuhva cha cua tiso vaha ñi ta ñi iin tundoho cha iyo, ta cua savaha ñi chi cuhva cha cahan ley;
b) Ndihi ley cha ndehe ndihi cuati a ña cha ña vaha a yaha ndaa ñuhun Ñucohyo chi ndihi cha cuu tucanuun a nda cua casi cuenda chi, tacan cua sacuenda chi ndihi tiñu cha iyo ican tu cha yoo cua savaha iin cuati;
c) Ndihi ley ituhun chacan ndehe cuhva cha satiñu cha cuu penal chi ndihi ca ndatiñu cha cua coo ican iyo chi cha cua coso vaha nda cha cua cahan yuhu tiñu ta cua tiso vaha tiñu nda cha cuu tu-canuun cha cuan daca ra Cumi Tiñu cuhva cha iyo tiñu cha ndaca ñahan ra ñuhun Ñucohyo ta ndihi ca ñuhun a ñuun.
Ra cumi tiñu ñuhun Ñucohyo cua coto ra ndihi cuati cha cuu ndihi ñuhun a ñuun cuati, tu cha nda nu ndaca ñahan ra chaha chi tundoho a tu ñivi cha chaha cuenda ñaan cha cuu savaha ñi cuatia chi ñivi a nuun iyo cua coo tundoho, a ñaan cha chasi a cuni sandihi cha cuiti cha iyo cuhva cha chaha tiñu cuenda a cha iyo nu nuna chi ñivi cati ñi ñaan cha saxini ñi a nu quee tutu.
Ndihi tiñu cha cuu cha vachi un Constitución a ndihi ley cha iyo ñuhun Ñucohyo iyo chic ha cua coto ndihi ra cumi tiñu chi tacan ni ñuhun chi ñuun cuati, tacan cua cuu tiso vaha ra ta ra nda cha cuu cuati a cha ña vaha cha tahan ñuhun Ñucohyo.
XXII. Ta cua cha cuu cucahnu ini tiñu cuati cha ni chacoo iyo chi cha cua coto tiñu chi ta cua cutuni tiñu tichi ñuhun Ñucohyo.
XXIII. Nu ndehe tiñu ndihi cha cua savaha Ñuhun Ñucohyo iyo chi cha cua coso ndihi ley, niniin cahnu ñucohyo, ndihi ñuhun chi ndihi ñuuncuati a municipiu, tacan ni nu cua coo ndihi vehe cha cua satiñu ta cua nu cua cumi tiñu chi ñivi ñuun tichi ñuhun Ñucohyo, ta cua nduvi nuun chi cuhva cha cati articulo 21 tichi Constitución ya.
XXIV. Cua tachi tiñu ley cha cua ndehe cuhva cha cuahan iin un iyo cuenda ñivi a nu cuu chi Audi-toría Superior de la Federacion chi ndihi cha nu ndaca ñahan chi chi savaha tiñu cuenda cha cuu Po-deres de la Union a ndaa inca cha iyo, cua tachi tahan tiñu ley cha cua cuu chi iin cahnu ni cha cua ndehe cuenda cha cuu chi Sistema Nacional de Anticorrupcion cuu chi cha ndehe tiñu na ña cua suhu xaan ñivi chi ñivi tahan ñi cuhva cha cahan Artiiculo 113 cha ndaa un tutu ley ya cha cuu chi Consti-tucion;
XXV. Cuhva cha cua coo ñivi cha sanahan cuhva cha cahan Artiiculo 3º cha ndaa nu Constitucion; cha cua coso vaha chi cuhva cha cua satiñu ñivi chi cuhva cha cua cuu satiñu chi niniin cahnu ñuhun Ñucohyo nu iyo sicuela nu cu chi ñuun cuati, sicuela cha nini, sicuela cahnu, secundaria chi sicuela cahnu ca nu cua cuu sacuaha ñivi a cha tiso vaha ñi cha cua coo iti nuun, cha cua sacuaha ñi cuenda cha taqui, sicuela cha sanahan cucuhva cha cua satiñu ñivi tichi cuhu a nu cuu chi mina a ndaa inca cha cuu savaha ñi a cha cuu cuenda museo un iyo ndihi nuun cuenda tiempo chahnu a nu cuu chi bi-blioteca nu iyo ndihi nuun libru a nu cuu chi observatorio nu ndehe ñi cha sacuaha ñi a ndaa unca vehe a sicuela cha sanaha cuhva cha cua sacuaha tiñu cuhva cha iyo ñivi a cuhva cha ni nanihin tiñu cha ni chacoo tiempo chahnu a iqui quiti cuhu cha ni chacoo tiempo chahnu a nu iyo pirámide a ndaa inca cha ni chacoo tiempo chahnu cha cuni ndihi ñivi coto ñi, tacan ni cha cua cuni ñi savaha ñi ley cha cua tindee chi ra cumi tiñu iin ñuhun a ñuun cahnu a nu cuu chi municipio cha cua tindee chi cuenda cha sacuaha ñivi, tacan ni cuenda xuhun cha chaha ñivi cuenda cha cua tindee chi chi ñivi cha cua sacuaha ñi, cuhva cha cua nducu ñi cuhva cha cua savaha vaha ca ñi ndihi nuun tiñu cha ndacu ñi. Ndihi titulo cha cuhva tiñu cua coto ndihi ñivi ñuhun Ñucohyo cuenda chi. Cua tava tahan tiñu tutu cuenda cha chi maan ñivi cuu iin tiñu cha ndacu ñi;
XXVI. Cha cua cuhva tiñu tutu ñivi cha cua cuu xini chi ñuhun Ñucohyo ta cua quee vaha tutu ñi cuenda vehe un ndehe tiñu cuhva cha ndacu tiñu votar, ta cua canihin tiñu chi ñivi cha cua ndoo tiñu nuun ñivi cha cuu xini chi ñuhun Ñucohyo, ta cua ndehe tiñu cuhva cha cua ndoo ñi a cha uxu ni tiempo cua ndoo ñi a cha cua ndoo cuii ñi tiñu nuun ñivi can cuhva cha cahan Artiiculo 84 chi 85 cha ndaa nuun tutu ley ya cha cuu Constitucion;
XXVII. Cha cua savaha tiñu ley cha cuenda ndihi camioon cha chatiñu ñivi, ta cuenda un chaha tutu ta un queta chi, cha cua tiso vahan tiñu ley cha cua cuatiñu tiñu chi ta cua quihin tiñu nduta cha cuu cha iyo Ñucohyo.
XXVIII. Cha cua caqui ndaa tiñu vehe un cua coo xuhun, cua ndehe tiñu cuhva cha cua coo chi, cua coo cuhva cha cua satiñu chi ta cua ndehe tiñu cuhva cha ndayahvi xuhun cha vachi inca ñuhun ta cua quihin tiñu cuhva cha satiñu tiñu niniin cahnu cuhva cha vee ci ta cuhva cha cahnu chi;
XXIX. Cuhva cha cua tiso tiñu cuhva cha cua satiñu iyo chi cha cua tayahvi ñi un cua satiñu ñi ta tu cua xico ñi ñuhun yoni cha yoni chatiñu cuhva tiñu yahvi chi.
1o. Cuenda cha sata ñivi ta xico ndico ñi iti chata ñuhun;
2o. Cuenda cha cua cuatiñu tiñu ta cua nihin tiñu siqui xuhun ndehe vaha tiñu cuhva cha cati paarafo 4o. chi 5o. artiiculo 27;
3o. Cuenda ndihi vehe cha chaha nu xuhun ta cuenda cha sata ñivi tutu cua tiahvi cuenda cha ndito ñi;
4o. Cuenda ndihi cha satiñu ñuun;
5o. Ndihi cha ndahvi xaan:
a) Ñuhun ndichin;
b) Cha tachi ñivi ta chatiñu ñivi inu chacoso vaha;
c) Gasolina ta ndih ca cha cuu petroliu;
d) Cerillu chi ndihi cha satiin ñuhun;
e) Cuenda ndih nduta vixi ta cha cuu ndixi ndoo; ta
f) Ta ndihi cha cayu ihni cuhu.
g) Cha chatiñu ñivi ta chihi ñi ndixi.
Ndihi Ñuhun iyo tichi ñuhun Ñucohyo cua ndehe chi cuhva cha cua satiñu cuenda chi ta cuhva cha cua satihvi tiñu chi, cuhva cha cahan ley chinu cuenda chi tichi ñuhun Ñucohyo. Ta ra sacuaha ta tiso vaha ley ta tiso vaha ley tichi iin iin ñuhun can racan ta ra cua cati yoso xuhun cua tiahvi iin iin Municipiu, cuhva cha quihvi xuhun cha tiahvi ñivi cuenda ñuhun ndichin ta cuhva cha cua ndoo xuhun tiñu nuun chi tichi ñuhun can.
XXIX-B. Ra ndacu ley cuenda cha cua cuatiñu tiñu Bandera, chi Tasu cha ndaa mahñu chi, chi Yaa cha chita tiñu cuenda Ñuhun Ñucohyo.
XXIX-C. Ra cua tiso vaha ndihi ley cua cuhun ra cua ndatuhun tahan ra chi Cumi tiñu Ñuhun Ñucohyo, ndihi Ñuhun cha iyo tichi chi chi ndihi Municipiu, chi tiñu cha ndacu ra ta ra ndaa cha cua quee vaha, cuhva cha sanahan ra ta ra chi ñivi, cuhva can cua sacuinu ra ta ra cuhva cha cahan parrafo uni tichi artiiculo 27 tichi Constitucioon.
XXIX-D. Ra cua tiso vaha ndihi ley cha cua tiso ñi tiñu cha cua ndehe ra cumi tiñu Ñucohyo cha cuenda xuhun chi cha cuenda ñuun, ndihi cuenda cha cua satiñu ra ta ra estadistica y geografia cha cuenda siqui xuhun Ñuhun Ñucohyo;
XXIX-E. Ra cua tiso vaha ndihi ley cha cuenda cha sacoto ñivi (radiu, tele) cha canachaa ñivi, ta cha cua savaha ñivi cuenda cha cuu xuhun, cha cha ndayahvi xaan can cuu cha chachi ñivi ta inca cha cha ña cua cundihi chi ta na cua nducuaha ca chi cha cuu ndatiñu, ta cua satiñu vaha chi, chi ñivi ñuun ta niniin cahnu Ñucohyo nu chini ñuhun tiñu chi.
XXIX-F. Ra cua tiso vaha ndihi ley ta quihin cuenda ra ndihi cha cahan cuhva cha cua naan xuhun Ñucohyo, ta cua ndehe ñi chi cuhva ni xuhun cha vachi inca ñuhun, cha cua tachi ñii cuenda ndihi caa cha satiñu, ta ndihi cha cuahan nduchaa, ndihi cha cahan un tati ta ndihi cha cha cha tiñu ñivi cha sacuaha cha nditi ta cha cuu caa cha chini nuhun cha cua coo ca ñuhun yo.
XXIX-G. Ra cua tiso ndihi ley cua cuhun ra cua ndatuhun tahan ra chi ra Cumi tiñu Ñuhun Ñucohyo, cha cuu xini chi ndihi ra cumi tiñu iin iin Ñuhun ta ndihi Municipiu, tichi cuenda cuhva cha taha chi chi ra ta ra, cuhva cha cumi ra ta ra ñuhun nu iyo ra ta sacuenda ra chi ta sanduvii ra ta ra cha na ya cua coo xaan cha quini.
XXIX-H. Cha cua savaha tiñu cha cuu ley cuenda cha cuu Tribunal Federal de Justicia Administrativa, cua tiso vaha maan ñi cuhva cha cua cundaca ñahan ñi ta cua ndehe ñi ndaa cha ña vaha ni savaha ñi, ta tiso vaha ñi cuhva cha cua satiñu ñi, ta cua ndehe ñi ndaa cha cua casi ñi tu cha ña vaha chi cuni ñi.
Cha cuu Tribunal iyo chi cha cua tiso vaha tiñu cha cha cahan yuhu tiñu, ta cua ndehe ñivi cha iyo cuenda can cuhva cha cua tindee ñi chi ñivi iin ñuhun.
Cua ndehe chi cuhva cha cua tachi tuni chi chi ñivi cha ndotiñu chi ñivi tu cha ña vaha cua savaha ñi tu cuati cahnu cuu chi cuhva cha cati ley, tacan ni chi ñivi cha cua nduvi nuun chi ñivi can ta cua savaha ñi cuati, cua ndehe chi cua cuhva chi vehe ñivi can ta cua cuhva ñi xuhun chi ñi cuenda ch aña vaha savaha ñi chi iin ñivi, ta ndaa cha ña vaha cua cahan tiñu cuenda Hacienda Publica Federal cuu chi un canihin tiñu xuhun ñivi a un cuu chi cuenda ñivi.
Nu cuu ndehe ndihi ñivi cua cuu cha cuu Tribunal.
Chahun iin ra cuu xini iyo chi cha cua cuindi cuenda Tribunal, ta cua savaha ñi tiñu ñi nu cua ndehe ndihi ñivi, ta cua cuu chi cuhva cha cahan parrofo uni cha ndaa tichi tuhun ihya.
Ra cuu xini chi ñuhun Ñucohyo cua tiso chi ndihi chahun iin ra cua cuu xini can ta ra, ta iyo chi cha cua savaha tahan ñivi cha iyo cuenda Senado cha tava ñi ley votar cuenda ñivi cha cua tiso ra cuu xini chi ñuhun Ñucohyo. Chahun cuiya cua cuu cuiso tiñu ñi.
Ra cuu xini chi ñuhun Ñucohyo cua tiso chi ndihi ra cuu xini cha cuenda Sala Regional, ta cua savaha tahan ñivi cha iyo cuenda Senado ñuhun Ñucohyo chi ñivi can. Ta uchi cuiya cua cuu cuiso tiñu ta cua cuu ndico tucu cua tiso tiñu chi ñi cua cuu ca cuiso tiñu ñi.
Cua cuu sama a cua satuñu tiñu chi ñivi can ta ñi nu ndiso tiñu tu cha iyo iin cha ña vaha savaha ñi cuhva cha cati ley.
XXIX-I. Cha cua tava tiñu a cua savaha tiñu ley cuenda iin ñuun a cha cuenda ñuun Ñucohyo a un cuu chi municipio cua savaha ñi cuenda cuhva cha ndacu cuhva cha cua cumi cuenda ndihi ñivi, chi
XXIX_J. Cha cua savaha tiñu ley a cua tava tiñu iin chi cuenda cha cua savaha tiñu ejercicio chi cha cuu deporte cha cua siqui ñi cuhva cha cati tichi Artiiculo 4o cha ndaa nu Constitucion ya, cuhva cha iyo chi cha cua nducuiti ñi cuhva cha cuu ñi ñivi cha iyo ñuun ñi, ta cua nu cuu chi iin ñuhun a iin ñuun a ñuun Ñucohyo a nu cuu chi municipio, ta ndaa tahan cuhva cha cua savaha inca ñivi cha iyo cuenda ñuun a ndaa inca ñivi cha cuni quihvi;
XXIX-K. Ley cha cahan cuenda cuhva cha chica cuu ñivi ndehe ndihi un taqui iin ñuhun ta inca ñuhun, ta cua tiso tiñu cuhva cha iyo ndatu cha cua coo chi ra Cumi tiñu ndacañahan Ñucohyo, chi ra ndaca ñahan tishi iin ñuhun, ta ri cha ndacañahan tichi Municipiu tacan ñuun Ñucohyo, tacan cuenda cha cuu chi ñuun ta chi cuenda iin iin ñivi.
XXIX-L. Ley cha cahan cuenda cuhva cha cua nducuiti ra cuu Cumi tiñu Ñuhun Ñucohyo, ta ndihi ra ndaca ñahan tichi ñuhun Ñucohyo can chi ndihi Municicpiu cha iyo tichi chi, ta tichi cuenda cuhva cha tahan chi chi ra ta ra, cuenda ra chahni tiaca ta ndihi ra sacuahan cuhva cha iyo nduta, tacan cuenda cha cuu chi ñuun ta chi cuenda iin iin ñivi.
XXIX-M. Ley cha cua tiso tiñu cuhva cha cua coo ra cua cumi ñuhun Ñucohyo, cua ndaca tiñu ndihi tutu ta cua sacuaha tiñu cuhva cha iyo ra ta ra.
XXIX-N. Ley cha cua tiso tiñu cuhva cha iyo tutu (constitucioon), cuhva cha nduvi nuun ñivi, cuhva cha cua satiñu chi tacan ni satiñu cha ndava ñuhun ta satiñu cuenda ñuun. Ndihi ley ya cua tiso tiñu cuhva cha csatiñu ta cua cuatiñu tiñu chi cha cuenda Ñuhun Ñucohyo, ta ndihi ñuhun chi Municipiu, tacan ni ndihi ñuun cha iyo Ñucohyo, ta tichi cuenda cuhva cha tahan chi chi ra ta ra.
XXIX-Ñ. Ley cha cua tiso tiñu cuhva cha iyo ndatu cha cua coo chi ra Cumi tiñu ndacañahan Ñucohyo, chi ra ndaca ñahan tishi iin ñuhun, ta ri cha ndacañahan tichi Municipiu tacan ñuun Ñucohyo cua nduvi nuun ra ta ra ta cua satiñu ra ta ra cuhva cha iyo ñuun, cuhva cha cahan fraccioon XXV tichi artiiculo ya. Tacan cua sacuinu tahan ra iyo cuenda cha cuu chi ñuun ta chi cuenda iin iin ñivi, tacan inuun cua savaha tiñu cuhva cha cahan parrafo iin (9) tichi artiiculo 4o. tichi tutu ya (Constitución).
XXIX-O. Ley cha cua satiñu cha sacuenda ndihi tutu cha ndaa sivi ñivi cha cuenda ñuhun ñi.
XXIX-P. Cha cua savaha tiñu a cua tava tiñu iin ley cuenda nu nducuiti ñivi nu cuu chi xahñu iin ñuuun a nu cuu chi iin ñuun cahnu a ñuun Ñucohyo a nu cuu chi municipio cuhva cha iyo iin iin maan chi, iyo cha cuiti chi ve cuati ndihli chi ñivi tivaa cha cua cumi tiñu chi ñi, iyo chi cha cua sacuinu tiñu cuhva cha iyo tiñu can cuhva cha ni nduinuun tiñu chi inca ñuhun, ta indi tahan ñuhun Ñucohyo tichi tiñu can.
XXIX-Q. Cha cua tava tiñu iin ley a cua savaha tiñu iin chi cuenda cha cuni ñivi ñivi ñuun savaha ñi cuenda iin ley cha iyo, tacan ni cua cuu cahan ñi tu ndaa cha ña tahan ini ñi, a ndaa cha cuni ñi cha cua cuinu.
XXIX-R. Cha cua tava tiñu iin ley a cua savaha tiñu iin chi, iyo chi cha cua coo vi itiñu ta cua nduinuun cuhva cha cua cahan tiñu cha cuenda ñivi ñuun a ñivi cha ndayahvi chi iyo iin ñuhun a cuenda iin ñuun;
XXIX-S. Cha cua savaha tiñu a cua tava tiñu iin ley cuenda cha cua cahan cuenda cha sandundichi ra cumi tiñu ndihi cha nda ra, ta cua cuu ndehe ndihi ñivi tiñu cha ndacu ra, soco cua cum ira cumi ra cumi tiñu can cuenda ndihi cha cuu cuenda ñivi a cuenda ñuun a ndaa inca cuenda vehe cha cuu ch ira cumu tiñu.
XXIX-T. Cha cua savaha tiñu a cua tava tiñu iin ley cuenda in vehe cha iyo cuenda iin ñuhun a ñuun a cuenda ñuun Ñucohyo cha cua ndehe tiñu cuhva cha cua satuñi ñi a cuhva cha iyo ñi, ta cuhva cha satiñu tiñu un cuu chi cuenda nu iyo tutu cuenda ñuhun Ñucohyo.
XXIX-U. Cha cua savaha tiñu a cua tava tiñu iin ley cuenda iin ñuhun chi ñuun cuenda iin ra nducu tiñu a cuhva cha ndeh tiñu cuenda cha nacachi tiñu ch ira cua cuu cumi tiñu, ta cuhva cha cua tiso tiñu chi ñivi can, soco cua cuu chi cuhva cha cahan Constitucion.
XXIX-V. Cha cua savaha tiñu a cua tava tiñu iin ley cha cua cuu chi ndihi ñivi cha satiñu cuenda ra cumi tiñu cha cua cuhva tiñu ndihi cha tahan chi cha cua savaha ñi cuenda ñivi, chi ndihi cha iyo chi cha cua sacuinu ñi chi cuhva cha cua cuu cuu nduxaan tiñu chi ñi, ta cua sacoto tahan tiñu chi ñi ndaa cha cuu cha ña vaha, cha ña iyo chi cha cua savaha ñi cuhva cha iyo tiñu can.
XXIX-W. Cha cua savaha tiñu a cua tava tiñu iin ley cuenda ndihi cha iyo chi cha cua ñivi cuenda cha cua tiahvi tiñu xuhun cuenda hacienda cua cuu chi iin cha cuhva cha cua tindee chi cuenda xuhun ñivi cha iyo nu cuu chi ñuun nahnu chi un cuuchi municipio chi ñuun Ñucohyo, ta cua cuu chi cuhva cha cati tuhun cha ndaa nu cuu chi párrafo uvi Artiiculo 25;
XXX. Cha cua tava tiñu ndihi cha chini ñuhun tiñu, cuhva cha cua cuinu ndihi cha vachi iti chata chi ndihi ca cha cahan nuun Constitución chi cha cuu Poderes de la Unión.