GUI’CHI’RO’ BIA’RA RIAPA’ XQUENDA CA BINNI NABEZÁ NDAANI’ GUIDXI RO’ ZAGUITA (MEXICU)
Gui’ chi’ ro’ bia’ ni gucua’ lugui’ chi’ ro’ xti’ Guidxi ro’ lu5 xi beu febrero iza 1917
Ra bidxaa diidxa’ ne gucua’ lu DOF 27-05-2015
Diidxa’ lá Nirudo’
Diidxa’ Ni Riree Chu De Xti’ Diidxa’ IV
Ca Binni Huanisi Xiiñi’ Zaguita (Mexicu)
Ndaga 34. Xiiñi’ zaguita (mexicu) nga ca gunaa ne nguiu ni ma napa ca ndi’:
I. Ni ma bisaa chií bixhono iza, ne.
II. Guibaani pipi do’.
Ndaga 35. Ni racaladxi diidxa’ ro’ bia’ ri’ guni ca binni huanisi xiiñi’ zaguita (mexicu) nga:
I. Che guzee lu ca gui’chi’ ra chindi cabe xaique guidxi;
II. Zanda cui cabe laaca’, gacaca’ xaique guidxi, o cui cabe laaca’ gunica’ xiixa dxiiña’ xti’ guidxi, huaxa naquiiñe gapaca’ ca guenda ni naguixhe diidxa’ ro’ bia’ ri’. Ca binni ni rtizá nanda ca partidu ca nga zanda che’ guinaba guica lá ti ganda quite gaca xaique guidxi, binniguidxi ni laca racala’dxi’ quite gaca xaique guidxi la? laca zanda che’ chinaba guica lá ti ganda quite gaca xaique guidxi;
III. Zanda guidaagulisaaca’ ne gutaaguca’ xtiidxa’ ca’ ti guyaca’ guirá’ cani cayaaca ndaani’ guidxi ri’;
IV. Zanda guinaazeca’ guiiba’ ro’ xti’ dxu’ soldadu, ti ganda gapaca’ guidxi ro’ la?, ne ca yoo ro’ xti’ guidxi casi ná ca diidxa’ ro’ bia’ ri’;
V. Zanda sii ca’ ne gutooca’ ni raca laadxi ca’.
VI. Zanda cui cabe laabe guni guitica dxiiña’ ni gucaacabi laabe xti’ guidxi ro’, huaxa naquiñe chinandacabe casi ná lu diidxa’ ro’ bia’.
VII. Pa guni cabe xiixa’ diidxa’ bia’ la? naquiñe chinanada cabe casi ná gui’chi’ ri’ bia’ ri’ ne ni ná lu diidxa’ ro’ bia’ xti’ yoo ro’ ra ria’ cani cani que. Yoo ro’ ni ribee gui’chi’ credencial la? zapani ti guenda huaxa casi ná diidxa’ bia’ nga gacani, ne
VIII. Guini’ cabe lu ca dxiiña’ ni raca de ca guenda rinabadiidxa’ de xi dxiiña’ chi gaca ndaani’ guidxi ro’, huaxa napani xi chinandani casi ná ca diidxa’ ca xaguete ri’:
1o. Ca xaique runi dxiiña’ ndaani’ yoo ro’ ra riree xia diidxa’ bia’ jmá pa guina ca be gacani zaca:
a) Xaique ro’ xti’ guidxi ro’ zaguita (mexicu);
b) Gueda gacani bia’ca chonna te chií nuu chonna lu de ca xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni gudxi; o
c) Ca binni guidxi, lu bia xigaba biaca’ biaca’ ne bia’ ca binni ni ca lá’ lu ca gui’chi’ ni zanda che’ chi chiguzee lu gui’chi’ chindi tuuxa xaique, ti zaca ná diidxa’ ro’ bia’ gacani.
Zandaca gueeda guireechu’ ca diidxa’ ni ca lu ndaa c) ni biete luguiá ri’ ne ni guinbani nga ca xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi ne ribeexia diidxa’ bia’.
2o. Ra chu’ guenda rinaba diidxa’ que chu’ huaxie’ de chupa latenganda bia’ de ca binni ni che’ chiguzee lu gui’chi’ ra ca lá’ binni ni chi guzee lu gui’chi’ ne cui tuuxa xaique de ca binni ri guihuini pa zaca ni ná ca xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi que ne para xcaadxi xaique;
3o. Qué zandadi’ guibadiidxa’ cabe de ca guenda xti’ ca binni guidxi ni cani’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’, ne ca diidxa’ ni cani’ ndaga 40 xti’ ca diidxa’ ri’; bia’ bidxichi chu’ ne guiree ndaani’ guidxi ri’ xi modo guiapa’ guidxi ne xi zanda guni ca dxu’ soldadu. Ca xaique ni ribeexia diidxa’ bia’ ndaani’ yoo ro’ ra ria’ que nga gu’ya’ xi modo gaca ca dxiiña’ ri’ huaxa nirudo’ guihuini xipe’ ca diidxa’ nuu dinde xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ni canabadiidxa’ cabe que;
4o. Yoo ro’ ni ribee gui’chi’ credencial que la? lu ná’ ni nga chu’ ca diidxa’ ni canaba ndaga lana c) ni ca lú ndaa 1°, ne zaqueca pa igaba’ xiixa gui’chi’ ne xi modo gueda guiluxe ca dxiiña’ ca;
5o. Guenda rinabadiidxa’ ca zacani dxi ca gaca guenda ribi tuuxa xaique;
6o. Ca diidxa’ ni cuee ndú Yoo ro’ ni ribee gui’chi’ credencial que la? zanda guixá cani huaxa nirudo’ napa xi chinanda cabe casi ná lu ndaa VI xti’ ndaaga 41, ne ni ná lu ndaa III xti’ ndaaga 99 xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’.
7o. Ca diidxa’ ro’ bia’ ca nga guini’ xi modo gaca cani ca lú ndaa ni biete ca.
Ndaga 36. Ni naquiiñe guni ca binni ni nabeeza ndaani’ guidxi zaguita (mexicu):
I. Che ca’ chi ica laaca’ lu ca xqui’chi’ ca binni ni runi dxiiña’ ndaani’ yoo lahui xti’ ca’, ne guini’ ca’ pa xi ni risaaca napa ca’, xi dxiiña’ runi ca’; ne laaca’ naquiiñe chee ca’ chi ica laaca ra rica laa binni ni nabeeza ndaani’ guidxi ri’ ti ganna guidxi pa bia’ binni nga nabeeza nadaani, ti zaca naguixhe diidxa’ ro’ bia’ gacani.
Binni ne guidxi ro’ nga napa ca’ xi guya’ ca’ gapa binni gui’chi’ ni guíni’ de que xiiñi’ zaguita (mexicu) laaca’ ti zaca nabaqui’ diidxa’ ro’ bia’ gacani;
II. Uca’ diaaga ca’ pa cuiidxi guidxi ro’ laaca’;
III. Chiguzee cabe lú gui’chi’ pa tulaa cala gaca xaique ne pa xiixa ru’ ni chigaca huaxa zacani casi ná lu ca diidxa’ bia’ ca.
IV. Zanda cui cabe laaca’ ti guni ca’ dxiiña’ ndaani’ ca yoo xti’ guidxi ro’ o ndaani’ ca yoo xti’ guidxi huiini xtica’ huaxa ra gunica’ dxiiña’ ri la?, napaca’ xi guiiaxa ca’; ne.
V. Zanda gunica’ dxiiña’ ndaani’ yoo lahui’ ra nabeezaca’, ne laaca zanda guni ca’ dxiiña’ rua’ mexa ra chindi cabe xaique guidxi.
Ndaga 37.
A) Nin ti xiiñi zaguita (mexicu) ni gule ndaani’, que zanda di’ gaxha cabe laa gui’chi’ ni na de que xiiñi’ zaguita (mexicu) laa.
B) Ca binni bichaa de guidxi ne bi’ni’ xiiñi’ zaguita (mexicu) ne pa gucheeca’ lu ná ni la?, ziaxha ca gui’chi’ ni ná de que xiiñi’ zaguita (mexicu) laaca, ne cani ca xaguete ri’ nga laacani:
I. Pa guínaaba’ ca’ de que gacaca’ xiiñi’ xti’ guidxi xti’ gringu o pa gacaladxi ca checa’ xti’ guidxi ne guínica’ de que cadi xiiñi’ zaguita (mexicu) laaca’, o iquiñeca’ xqui’chi’ xti’ guidxi ra che ca paaxa ra’,
II. Pa cuezaca gayu iza ndaani’ xti’ guidxi ni cadi xti’ zaguita (mexicu).
C) Ziaxa ca’ gui’chi’ o ca guenda ni gúdii zaguita (mexicu), laaca pa guni ca’ ca ni ca xaguete ri’:
I. Pa che ca’ xti’ guidxi ne guíni ca pur xti’ guidxi ni cadi xti’ zaguita (mexicu);
II. Pa gacanecabe tuuxa xaique xti guidxi ne pa que guibanadidxa’ cabe paz anda guni cabeni;
III. Pa guicaa cabe xiixa ni gusisaca laacabe ne jmá pa xaique guidxi gringu nga bidii ni laacabe ne que guibanaba diidxa’ cabe xaique ro’ xquidxi cabe paz anda.
Cani zanda si guicaa xiixa ni gudii xaique guidxi gringu laaca nga xaque ro’ xti’ guidxi ro’ zaguita (mexicu), cani ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi ce xaique ni ruzá’ diidxa’ bia’ ne ca binni ribee ndu’ xiixa diidxa’ bia’;
IV. Pa gudii cabe xiixa’ gui’chi’ tuuxa xaque xti’ xti guidxi ni cadi xti’ zaguita (mexicu) ne sin xtiidxa’ ca xique ro’ xti’ guidxi ri’, ni zanda si nga guicaa ca binni ri’ nga ca dxiiña’ ri ca diidxa’ guie’, o cani gacane binni lu xquedanabani o xiixa ni ganda gacane binniguidxi;
V. Pa gaca necabe, tuuxa binni o xaique ni cadi xiiñi’ zaguita (mexicu), o gacaladxi cabe guzuhua cabe lu xtiidxa’ ca’ pa nuuca’ lu ti guenda naxoo neza lu tuuxa xaique bia’ xti’ xquidxi gringu, ne guíni cabe cadi napaca’ ca ngue donda ni cayaani luguia ca que, ne
VI. Xcaadxi diidxa’ ni cuaqui’ o guni diidxa’ ro’ bia’.
Ndaga 38. Ca guenda ni ma ucua’ ca binni xiiñi’ zaguita (mexicu) la?, zanda guiaxha’ ca ni o cueza dxi cani paque guni cani ná xaguete ri’:
I. Pa que guni cabe ni ná ndaga 36 xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’. Ca guenda ni ma biaxha cabe la?, zabigueta cani lu ná cabe de lu tubiiza o jma pa zaca ná diidxa’ ro’ bia’;
II. Pa caguiiba’ ti donda ique cabe ra bi’ni’ naabe xquenda xtoobi, ne cu’ ni laabe ndaani’ liidxi guiiba’;
III. Pa ma nuu cabe ndaani’ liidxi guiiba’ ne gueda gati’ cabe;
IV. Pa saa cabe xhuudxi cabe ne que guni cabe dxiiña’, casi nabaqui diidxa’ ro’ bia’ guni cabe;
V. Dede niru do’ dxi sabi nanda justicia laacabe ne de ra guiree xia xtonda cabe; ne.
VI. Ma gaxti’ ru’ ni ganda gulaa laacabe.
VII. Zuya diidxa’ ro’ bia’ paraa nga zanda guiaxha cabe ca guenda ri’ ne xi zanda guni cabe ti guibigueta’ cani lu ná cabe.