Diidxa’ Guionna

Diidxa’ Lá Guidapa

Xtipa’ Ro’ Xti’ Guidxi Ro’

Ndaga 105. Yoo ro’ ra riree xia diidxa’ bia’ ca la?, napani xi guya’ ni ca dxiiña’ ri’ ti diidxa’ bia’ xti’ cabe ma gulaqui’ni zaca:

I. Pa chu’ dinde ca diidxa’ xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’, pa ra cani’ni’ de ca dxiiña’ ni raca ne ribi cabe tuuxa xaique ne gueda gacani ne:

a) Caguidxi ro’ ne ca guidxi liibi lisaa ne zaguita (mexicu);

b) Guidxi ro’ ne ca guidxi huiini;

c) Lu ca xtipa’ xti’ ca xaique ni rucaa diidxa’ ro’ bia’ lu gui’chi’ ne yoo ro’ ra ria’ diidxa’ bia’ o pa co la?, de lu cani gaca lu xhiiña’ ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ni riaana guni dxiiña’ que, o gacacani xti’ guidxi ro’;

d) Ti guidxi ro’ xti’ zaguita (mexicu) ne xtobi;

e) Ti guidxi ro’ xti’ zaguita ne guidxi ro’;

f) Guidxi ro’ ne ti guidxi huiini;

g) Chupa guidxi huiini xti’ intiisi guidxi ro’;

h) Chupa xtipa’ xti’, xti’ guidxi ro’ xti’ zaguita, lu cani bi’ni cabe nediidxa’ xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’;

i) Ti guidxi ro’ xti’ zaguita ne ti guidxi huiini xti’, de lu ca cani bi’ni cabe ne xtiidxa’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’;

j) Ti guidxi ro’ ne ti guidxi guiini de xti’ xti guidxo ro’, pa de ca diidxa’ xti’ ca gui’chi’ ro’ bia xti’ cani o pa xiixaru’ ni ca;

k) Chupa yoo ro’ xti’ xaique ro’ xti’ guidxi ro’ zaguita (mexicu), ne ca xtiidxa’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ ne pa xiixa ru’ gueda guiree, ne.

l) Pa chu’ dinde chupa yoo ro’ xti’ guidxi ro’ bia’ ni laasi raca mandar xtubi, ne pa tobi de ca yoo ro’ ri’ ne ca xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi de lu ca guenda riuu dinde xti’ ca diidxa’ gui’chi’ ro’ bia’ ne xiixa ru’ ni gueda guizaca. Ni ca lu ndaga que la? napani xi chinandani casi ná lu ca diidxa’ xti’ ndaaga 6° xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’.

Ra gueda gaca guenda ridinde diidxa’ o xiixa ni gueda gaca ndaani’ ca guidxi xti’ zaguita (mexicu) o pa ndaani’ ca guidxi huiini xti’ cani pa gucala’dxi’ nucaalu cabe de ni bizaca ca ne pa gueda gacani casi ná can daga c), h) ne k) ne pa laca gueda gucalu cabe de lu ca diidxa’ ni gulee ndu’ yoo ro’ ra ribee xia ca xaique diidxa’ do’ bia’ zandaca guini’ de que cadi nuu ni xneza, pa gueda guini’ bia’ xhoono de ca xaique diidxa’ do’ bia’ ni runi dxiiña’ ndaani’ yoo ni cayate ri’ nuu ni xneza la? zacani zaca.

Lu xcaadxi ni gueda gaca ca la? ca xaiquen ni runi dxiiña’ ndaani’ yoo ro’ ra rireexia ca donda ro’ ca nga gu’ya’ gacani.

II. Ca xiixa ra riu dinde xtiidxa’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ ne ca ra gacaladxi xiixa’ diidxa’ ro’ bia’ ucalu gui’chi’ ro’ bia’ ri’.

Ca ra chu’ dinde ca xtiidxa’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ la?, zanda gudxiiluni lu chonna bi chií dxi raca dxiiña’ dede dxi ma ucua o biete xi chi guni diidxa’ ro’ bia’ ri’ ne pur ca diidxa’ ni ca xaguete ri’;

a) Ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ni rabi cabe diputadu ca la?, naquiiñe gudii xtiidxa’ cabe biaca guisaca chonna bi chií nuu chonna lu, ti que guni ca diidxa’ ro’ bia’ ni cuee yoo ro’ ra ria’ diidxa’ bia’ ca;

b) Ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ni rabi cabe senador ca la?, naquiiñe gudii xtiidxa’ cabe biaca guisaca chonna bi chií nuu chonna lu, ti que guni ca diidxa’ ro’ bia’ ni cuee yoo ro’ ra ria’ diidxa’ bia’ ca o ca diidxa’ ni gutaagu ca guidxi ro’ zaguita (mexicu) ne xti’ guidxi ro’ xti’ ca gringu;

c) Xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi, ni guzete’ xaique ni rusiena xaique ro’ xti’ guidxi ro’ ra chu’ ra ucaalu cabe ca diidxa’ bia’ ni guiree ne ra gueda guniná’ xquena binni guidxi casi pa guireeni ndaani’ guidxi ro’ zaguita (mexicu) ne ndaani’ ca guidxi ro’ liibilisaane guidxi ro’.

d) Ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ri la?, naquiiñe gudii xtiidxa’ cabe biaca guisaca chonna bi chií nuu chonna lu, ti que guni ca diidxa’ ro’ bia’ ni cue yoo ro’ ra runi cabe xhiiña’; ne.

e) Ca partidu politicu ni ma ca lá ra yoo to’ ni ribee gui’chi’ credencial la? ca xaique ro’ xti’ cabe nga gu’ya’ que guniná ca diidxa’ bia’ ni runi dxiiña’ luguia ca dxiiña’ ri’ ne pa’ guiabani luguiá’ cabe ne guyubi xi dxiiña’ guni cabe ti qué gacaná ca partidu ca runi ca diidxa’ bia’ ca ne pa gueda guiabani luguiá’ ca binni ni bicaa lá cabe lu ca gui’chi’ ca.

f) Ca diidxa’ bia’ huiini ne diidxa’ bia’ ro’ ni raca ndaani ca guidxi huiini ne ndaani ca guidxi ro’ xti’ yoo ro’ ra rie binni ica lá ti gapa credencial ca la? zanda ucaalu ca partidu ro’ ca cani ti ca xaique ro’ xti’ ca’ ma gudxi laaca guni cani, ne huaxa ca diidxa’ bia’ ni ucaa lu cabe nga cani diidxa’ bia’ xti’ guidxi ro’ ni bidii laacabe ti gui’chi’ ti ganda ica lá cabe ti ganda quite cabe pa gacaladxi cabe gaca cabe xaique ro’ xti’ guidxi.

g) Rachu dinde xaique ro’ xti’ yoo ro’ ra riapa’ xquenda binni guidxi ca ne ca diidxa’ bia’ xti’ guidxi ro’ ne ca guidxi huiini xti’ zaguita ne ca diidxa’ ni gutaagu guidxi ro’ zaguita (mexicu) ne xti’ guidxi ro’ xti’ gringu ne gudii xtiidxa’ ca xaique ni ruzuhua lu xtiidxa’ binni guidxi ni rabi cabe diputadu xti’ guidxi ro’ ca gaca cani, ne guninani ca guenda nazaca xti’ binni guidxi ni cayapa lu gui’chi’ ro’ bia’ ri’. Ne laca ra ucalu binni ni rucaalu guiapa’ xquenda binni guidxi ni gueda gaca bia’ca ca guidxi ro’ dxaaga guidxi ro’ zaguita (mexicu), ne ra ucaaluni ca diidxa’ bia’ ni gueeda nde’ ndu ca xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi xti’ guidxi ni dxaaga zaguita (mexicu) ne ca diidxa’ bia’ ni gueda ndee yoo ro’ ra riapa’ xquenda nabani binni guidxi luguiá’ ca diidxa’ bia’ ni cuee ndu xcaadxi xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa binni guidxi ni nuu ndaani’ guidxi ro’ ri’.

h) Yoo ro’ ni cayete lun daaga 6° ni cani ca diidxa’ xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ ra ucaalu ca diidxa’ bia’ nie gueda ndee guidxi ro’ zaguita (mexicu) ne ca guidxi ro’ dxaaga, zaca rizacani de ca diidxa’ gueda guchaaga ca xaque ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi ri’ne ca xti’ gudxi ro’, ne gueda guninani’ ca guenda ni rudii xtipa binni guidxi pa gacala’dxi’ cadi guihuini ca gui’chi’ ra ca lá’. Laca zacaca reda guizacani ndaani’ ca guidxi ro’ dxaaga guidxi ro’ zaguita (mexicu) pagacala’dxi’ cabe ucaalu cabe ca diidxa’ bia’ cuee xcaadxi xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ bnni guidxi que ne jmá pa cayuninani xquenda nazaca ne xquenda nabani binni guidxi.

i) Xaique ro’ ni ribee xiaa donda ndaani’ gudxi ro’ de ca diidxa’ bia’ ni cuee guidxi ro’ ne cani cuee ca guidxi ro’ nidxaagani, ca diidxa’ bia’ ca zeda gacani cani diidxa’ bia’ riquieñecabe ti cuee xia cabe donda ique tuuxa ni ma bi’ni’ ti donda, ne xiixa ru’ ni gueda gaca ra cayuni cabe xhiña’ cabe.

Ca neza ni guyubi binni pa cadi cacaa xtiidxa’ ca diidxa’ bia’ ni racane binni ni gacala’dxi’ gaca xaique o pa chi gutiee’ lu gui’chi’ cui’ tuuxa gaca xaique la? napa cabe xi chinanda cabe casi ná ca ndaga xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’.

Ca diidxa’ bia’ xti’ guidxi ro’ ne xti’ ca guidxi huiini ra guini’ de ca dxiiña’ ra chindi’ cabe xaique guidxi la? napa cabe xi guca cabeni lu tapa te gande chií gubidxa ante guzulu ca dxiiña’ de guenda ribi xaique guidxi ne lu bia’ dxi cayaca ca dxiiña’ ri la? que zandadi’ guchaa cabe ca diidxa’ ri’.

III. Pa’ racala’dxi’ ca xaique runi dxiiña’ ndaani’ yoo ro’ ra riree xia donda xti’ guidxi ro’ que ganna cabe xi racala’dxi’ ca xaique rudxiiba’ donda ique binni guidxi de ca diidxa’ biree ndu que la? napa cabe xi gusenda cabe ti gui’chi’ ra nuu xaique ni rusiene xaique ro’ xti’ guidxi ro’ zaguita (mexicu), ti laa guya’ pa ganda ucuezadxi diidxa’ biree ndu ra nuu ca xaique diidxa’ bia’ ne ra nuu xaique diidxa’ do’ que, ti pa zaca gacala’dxi’be gacani.

Ra guini’ cabe de que cadi jneza nuu ca donda o ca diidxa’ ni biree xia ni cani’ ca ndaa I ne II xti’ ndaga ri la?, que zanda di guiibigueta cani xti’ bieque, huaxa pa gacani xti’ yoo ro’ ra riree xia donda ique ca binni ribaana ra ca nga zanda gaca cani biete ri’.

Ne pa que gaca cani ná ca ndaa I ne II xti’ ndaga ri la?, zaca ni ná lu guiropa die’ lana xti’ ndaa XVI de lu ndaga 107 xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’.