GUI’CHI’RO’ BIA’RA RIAPA’ XQUENDA CA BINNI NABEZÁ NDAANI’ GUIDXI RO’ ZAGUITA (MEXICU)
Gui’ chi’ ro’ bia’ ni gucua’ lugui’ chi’ ro’ xti’ Guidxi ro’ lu5 xi beu febrero iza 1917
Ra bidxaa diidxa’ ne gucua’ lu DOF 27-05-2015
Diidxa’ Guionna
Diidxa’ Lá Guidapa
Xtipa’ Ro’ Xti’ Guidxi Ro’
Ndaga 94. Ra raca dxiiña’ xti’ guidxi ro’ ne ra riapa' la?, racani tapa ndaa tobi ca la?, lá yoo ro’ ra riguiiba’ donda ique binni, guiropa ca la?, yoo ro’ ra rie binni guidxi ica lá ti gapa credencial, ne guidapa ca la?, guionna ca la?, lá yoo ro’ ra riree xia donda, ne xtobi ca la lá yoo ra riree xia donda ni riguiiba’ ique binni.
Ca dxiiña’ ne ca xtipa’ ni runi ca xaique ri ndaani’ guidxi ro’ la?, lu ná ca xaique ni rapa guirá’ xtipa’ ro’ xti’ guidxi ro’ nga guiaana cabe, ne napa cabe xi chinandacabe casi nabaqui’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ ne casi nabaqui’ diidxa’ bia’ xti’ cabe, ni que ziana lu ná cabe nga, ca xaique ni runi dxiiña’ ndaani’ yoo ro’ ni ribee xia donda ique binni que.
Yoo ro’ ra riree xia donda ique binni ca la?, chií bi tobi binni nga gúni dxiiña’ ndaani’ ni, ne pa guiu guinteru chií bi tobi ca gutaagu xtiidxa’ la?, ma rabi cabe ni sala, ne ca ndi nga ni ruuya’ ca donda jma naxoo, ne pa huaxie cabe la?, ma rabi cabe ni pleno ne ndi la?, ma huaxie nga tu chu’ ne rari’ la?, riu ca xaique ni ruuya’ guenda naxoo ni cadi jmape nagaana.
Ca ra riree xia ca donda jma naxoo ne cani huxie ca la?, diidxa’ ro’ bia’ nga guya’ ti ganda ganna binni guidxi xi cani, ne pa laaca, ná ca’ que zanda di ganna binii guidxi xi guirá’ diidxa’ o donda biree xia ca la? que zandadi ganna binni ni.
Ca ra ridaagu xtipa’ xti’ ca dxiiña’ ni runi ca xaique ro’ ri’, casi ca xaique ribee xia donda ne lu ca dxiiña’ xti’, ne ra ridaagu xtipa’ xti’ ca dxiiña’ ni rudii gui’chi’ ro’ bia’ binni guidxi ti gudxiilu pa nuu xiixa donda biree xia ne que ñuu laadxi ni rabi cabe amparu ca ne pa nuu ndaani’ guidxi ro’ o pa nuu ndaani’ ca guidxi xti’ zaguita (mexicu), ne ca xtipa’ xti’ yoo ro’ ra rie binni ica lá ti gapa credencial, ne ca donda ni guni ca xaique ro’ ni rapa binni guidxi ca la?, napa cabe xi chinandacabe casi nabaqui gui’chi’ ro’ bia’ ri ca dxiiña’ ca, ne casi ná ca diidxa’ bia’ ni ruuya’ gaca ca dxiiña’ ri’ jneza.
Pa nuu tuuxa binni cayunibá cabe ca xquenda ne guyubi xi modo gacachahui’ cani ne pa chu’ dinde xiixa diidxa’ ni ca lu gui’chi’ ro’ bia’ ri’ la?, napa xi guuhuini xi neza gacachahui cani, ne pa guini’ cabe de que naguenda gacani la?, zanda huaxa nirudo’ napa xi gudii xtiidxa’ xaique ro’ xti’ ca xaique ni ruzuhuaa lu xtiidxa’ binni guidxi que, huaxa napabe x guini’be xiñe naquiñe naguenda chigacani ne naquiñe gacani casi ná ca diidxa’ bia’ ni rini’ de ca dxiiña’ ri’.
Diidxa’ ro’ bia’ nga guini’ paraa nga zandape’ guiquiñe’ ca diidxa’ gulee ndu’ ca yoo ro’ ra riree xia ca donda xti’ guidxi ro’ ne ra gusiene cabe ca diidxa’ ni cuyechenda ca diidxa’ xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ binnica binni ni guni ndi’ la?, cani runi dxiiña’ ndaani’ yoo ro’ ra rihuini pabia’ xaique diidxa’ do’ bia’ naga guni cani, laca rarica guihuini xi diidxa’ bia’ nga gueda guchugulu ca diidxa’ ni cayaca ri’ ne xi diidxa’ zanda guidxaa lu cani.
Ca xaique diidxa’ do’ bia’ ni ribee xia donda xti guidxi ro’ que la? zandaacabe chii bi gayu’ iza ne zanda guiree cabe de dxiiña’ ca pa chinandacabe casi ná lu Diidxa’ lá’ guidapa xti’ gui’chi’ ro’ bia’ ri’ ra guizá’ dxi xhiiña’ cabe ca la? zanda guiaxa cabe ti ndaa bidxichi.
Ca xaique ni runi dxiiña’ ndaani’ pleno que la?, laaca zanda gutagu ne cue xia cabe diidxa’, ti zaca ganda gaca ti dxiiña’ nayaa jneza ne sicaru, ne zaca cadi guiaana ca guirá’ ca dxiiña’ ni ribee xia donda ni cayaaca ndaani’ guidxi ro’ ri’.
Ca diidxa’ ni guiree xia rari la?, zapacani xtipa’ ra gapani chupa chonna gubidxa de icaa cani lu gui’chi’.
Diidxa’ ro’ bia’ nga guya’ pabia dxi nga gudxiilu diidxa’ ni gulee xia jma de gayu xaique diidxa’ bia’ que, ne ca diidxa’ ni gusiene ca diidxa’ ni ca lu gui’chi’ ro’ bia’ ri’, ne ca diidxa’ bia’ xti’ guidxi ro’ ri la?, ne ca diidxa’ bia’ ni gutaagu zaguita (mexicu) ndaani’ xti’ guidxi ro’ ne laaca xi zanda ucuezani o gusaana dxini o xi guchaani ti que guni ni dxiiña’.
Ca xaique diidxa’ do’ bia’ ca la? zandaa cabe chií bi gayu’ iza lu ca dxiiña’ ca, pa gueda guidxaa cabe de lu ca dxiiña’ ri’ la? naquiñe gu’ya’ cabe xi ná lu ca Diidxa’ lá’ Gudapa xti’ Gui’chi’ ro’ bia’ ri’ ne ganda dxi guiree cabe ca la? zacaa cabe ti xiixa pur bia’ dxi’ bi’ni’ cabe dxiiña’ ca.
Nin ti binni ni ma guca xaique diidxa’ do’ bia’ ma qué zandadi’ gudii cabe laa guibigueta gaca xaique ri’ xti bieque, zandaca gacabeni pa ñaca biaanagabe chupa chonna gubidxasi.