La palabra maya sirve para nombrar tanto una lengua (la segunda más hablada en México) como una agrupación y una familia lingüística. En nuestro país, la lengua maya es hablada por 795,499 personas, repartidas entre ...

U ALMEJEN NOJ A’ALMAJT’AANIL U MÚUCH’ PÉETLU’UMILO’OB MÉXICO

Noj a’almajt’aan ts’áaba’an ojéeltbil tu Jala’ach Tsaalajil Nojlu’um tu 5 k’iinil u winalil febreero tu ja’abil 1917
U ts’ook jelbesajil ts’a’aba’an k’ajóoltbil DOF 27-05-2015

Kanjo’olts’íib

Tu Yóok’olal U Kuucho’ob Máaxo’ob Ku Meyajo’ob Tu Táan Kaajo’ob Yéetel U Ba’albailo’ob Nojlu’um

U 110 Jatsts’íibil. Je’el u béeytal u almejen p’is óolta’al u Jets' A'almajt'aano'ob yéetel u Pat A'almajt'aano’ob ti’ u Nojmolayil Nojlu’um, u Ka’anal P’is Óolalo’ob U Xuul Noj Kúuchilil P'is Óolal way Méxicoe', U Múuch'tambalnáalil P'is Óolalo'ob ti' U Nojlu'umil México, u No’ojk’abil Kúuchilo’ob, u Pat A'almajt'aanilo’ob ti’ u, Mola’ayt’aanil Distrito Federal, Noj Jala’ach Jo’olpóopil Distrito Federal, U Noj Mola'ayil Xak'alkaxan tu Nojlu'umil México, U Noj Jo'olpóop P'is Óolalil Distrito Federal, noj p’is óolalo’ob yéetel p’is óolalo’ob, Noj P'is Óolalo’ob yéetel P'is óolalo'ob ti' u Péetlu'umilo'ob Distrito Federal, U Múuch'tambalnáalil P'is Óolalo'ob ti’ Distrito Federal, jo’olpóop múuch’tambalnáalo’ob, u Múuch'tambalnáalilo’ob Yéeybal yéetel U No'ojk'abil Jets'meyaj ti’ U Mola'ayil Yéeybal way Méxicoe', le máaxo’ob ku meeyajo’ob ti’ jáalk’ab a’almaj mola’ayilo’ob, le Noj Ajpayalbeelilo’obo’ yéetel uláak’ mola’ayilo’ob ku meyaj tu juunalo’ob, u kúuchilil náajalmeyajil ti’ péetlu’um ya’ab táakpajalil, kaajo’ob yéetel múuch’kabilo’ob je’el bix le je’elo’oba’ yéetel u tsolmeyajta'al u taak'in kaaj.

U Noj Jala’achilo’ob le Péetlu’umo’obo’, Péetlu'um Pat A'almajt'aan, Noj Ajp'is Óolal ti' u Chuun Mola'ayil P'is Óolal te’ péetlu’umo’obe’, wa xan bixe’, tak u máakilo’ob le Péetlu’um Múuch'tambal P'is Óolalo'ob, bey xan le máaxo’ob ku meyaj te’ mola’ayo’ob ts’a’aba’an ti’ob u jáalk’abil u meyajo’ob tumen u Noj a’almajt’aanil Péetlu’umo’ob wáaj tumen U Ya'almajil u Noj Jala’achil Distrito Federal, chéen je’el u béeytal u almejen p’is óolta’alo’ob je’el bix u tso’olol te’ Jo’olts’íiba’, wa ka u meento’ob ba’alo’ob jach si’ipilta’an ti’ le Noj A’almajt’aana’ yéetel ti’ u ya’almajt’aanilo’ob nojlu’um ku taalbalo’ob ti’, bey xan wa ma’ ma’alob u meyajtiko’ob u taak’in kaaj yéetel tuláakal ba’ax yaan way nojlu’ume’, ba’ale’ ti’ le ba’ax beya’ le nu’ukbesajil kun meentbilo’ chéen uti’al u tso’olol ti’ob yéetel yaan xan u ts’a’abal ojéeltbil ti’ U Péetlu'um Jatsk'iinmeyajil A'almajt'aano’, uti’al ka béeyak ikil u meyajo’obe’, ka u meento’ob tuláakal ba’al je’el bix unaje’.

Le máax ku kaxantik u si’ip’il beyo’ yaan u luk’sa’al ti’ le meyaj ku meentiko’ yéetel u ya’ala’al ti’ ma’ táan u béeytal u meyaj tu ka’atéen, mix xan u k’amik je’elmáakalmáak kuucho’ob wáaj múuch'kabmeyajil tu táan kaaje’.

Uti’al u je’ets’el le bo’olilsi’ipilo’ob ku máanchi’itik le a’almajt’aana’, le U Mola'ayil Pat A'almajt'aano'obo’ k’a’abet u máan u meent le takpool unaj u yúuchul tu táan u Mola’ayil Jets' A'almajt'aano'obo’, chéen wa ts’o’ok u yáax ch’a’iko’ob u t’aanil óoli’ tuláakal le máako’ob yano’ob tu múuch’meyajil le Noj mola’ay ka’ache’, bey ts’o’ok xan u meenta’al ba’ax k’a’abet tu yóok’olale’ ikil ti’ yaan xan u láak’tsilo’ob le máax ku takjo’olta’alo’.

Wa u Mola’ayil Jets' A'almajt'aano'ob ts’o’ok u k’aj óoltiko’ob le takpoolo’, leti’obe’ yaan u much’ikubáajo’ob bey jump’éel p’is óolal uti’al ka u ch’a’ob u t’aanil bix kun bo’otbil le si’ipil yéetel u jets’t’aan le ka’ajaats ti’ le óoxjaats máako’ob yano’ob te’ múuch’meyajo’, bey ts’o’okili’ u meenta’al tuláakal ba’ax unaj uti’al le ba’ax beyo’, ikil te’ yaan u láak’inajo’ob le máax ku takjo’olta’alo’.

Le ba’axo’ob ku ya’alik yéetel ku jets’t’antik u Mola’ayil Pat A'almajt'aano'ob yéetel le Jets' A'almajt'aano'obo’, ma’ táan u béeytal u k’e’exel.