U ALMEJEN NOJ A’ALMAJT’AANIL U MÚUCH’ PÉETLU’UMILO’OB MÉXICO
Noj a’almajt’aan ts’áaba’an ojéeltbil tu Jala’ach Tsaalajil Nojlu’um tu 5 k’iinil u winalil febreero tu ja’abil 1917
U ts’ook jelbesajil ts’a’aba’an k’ajóoltbil DOF 27-05-2015
U Yáax Jo’Olts’Íibil
U Yáax Péets’el
Ti’ U Páajtalilo’Ob Wíinik Yéetel U Ya’Almajkanáanilo’Ob
U 19 Jatsts’íibil. Mixjump’éel chukbáajil tu táan p’is óolal jala’ach ku béeytal u máan ti’ u jets’k’iinil óoxp’éel k’iin, chéen p’el u ts’a’abal tu k’ab le máax ku tukulta’al si’ipilnaja’ano’, wa ma’ u táan óolta’al yéetel jump’éel u ts’íibil xak’alkaxan si’ipilil tu’ux kun tsolbil: le si’ipil ku ts’a’abal u kuch le máax takpolta’ano’; tu’ux j-úuchij, ba’axk’inak yéetel ba’axo’ob jmeent u yúuchul, bey xan le ba’axo’ob jets’ik ts’o’ok u meenta’al waba’ax ku ch’a’ óolta’al bey si’ipil tumen le a’almajt’aano’, yéetel ka yanak u k’as oksaj óolalil wa le máax ku tukulta’al si’ipilnaja’ano’, jach leti’ jmeent wáaj jtáakpaj uti’al ka úuchuk.
Le Mola’ay Xak’alkaxansi’ipilo’ chéen ku béeytal u k’áatik ti’ le p’is óolalo’ u kanank’alta’al máak lekéen ila’ak wa uláak’ u tsolt’aanilo’ob kanáambalile’ ma’ chúuka’an u ka’ajo’ob uti’al ka táan óolta’ak ka táakpajak le máax takpolta’an te’ p’is óolalo’, ka xi’ik tu beel le xak’alkaxano’, ka kanáanta’ak le máax loobilta’ano’, le no’oxt’aano’ob wáaj le kaajo’, bey xan wa le máax takpolta’ano’ láayli’ u xak’alkaxanta’al u si’ipilile’ wáaj ts’o’ok u ts’okt’anta’al u bo’olsi’ipilil tu yóok’olal jump’éel si’ipil chéen taali’ ti’ úuchik u meentik. Le p’is óolalo’ yaan u jets’t’antik u kanank’alta’al máak, je’el bix unaje’, tu yóok’olal múuch’kab si’ipilnak máako’ob, wa chéen taali’ úuchik u kíinsa’al wamáax, u meenta’al k’aak’as óolal ti’ máak, u tse’elel u jáalk’abil máak, u ko’onol máak, si'ipilo’ob meenta’an yéetel loolob ba’alo’ob je’el bix le ts’oono’ob yéetel le wak’be’enilo’obo’, bey xan tu yóok’olal yaayaj si’ipililo’ob ku je’ets’el tumen le A’almajt’aan bey ku loobiltiko’ob u kanáambalil le nojlu’umo’, u jáalk’ab mu’uk’a’ankuxtalil wíinik yéetel u toj óolal.
A’almajt’aan kun jets’ik ti’ ba’axo’obe’, le p’is óolalo’ ku béeytal u luk’esik u jáalk’abil le máaxo’ob ku xak’alkaxanta’al u si’ipilo’obo’.
Le jets’k’iin uti’al u jets’t’anta’al u ts’íibil le xak’alkaxan si’ipilo’, ku béeytal u ya’abkunsa’al chéen wa k’áata’al tumen le máax ku tukulta’al si’ipilnaja’ano’, je’el bix u je’ets’el tumen le a’almajt’aano’. U máan u k’iinil ka’alikil macha’an máak tu’ux ku loobilta’al u páajtalile’, yaan u bo’olsi’ipilta’al tumen le a’almaj bo’olsi’ipilo’. Le jala’ach jo’olintik le kúuchil tu’ux k’ala’an le máax ku tukulta’al si’ipilnaja’ano’, wa ichil le jets’k’iin ts’o’ok u xmáanchi’ita’ale’, ma’ u k’am u jala’ach éets’ju’unil ti’ u ts’íibil le xak’alkaxan si’ipilo’ yéetel tu’ux ku ts’íibt’anta’al u kanank’alta’al máak, wáaj ti’ u k’áatankil u ya’abkunsa’al le a’almaj jets’k’iino’, k’a’ana’an u t’anjo’oltik le p’is óolal tu yóok’olal le je’elo’, ka’alikil xan u xu’ulsik le jets’k’iino’ yéetel, wa xan ma’ u k’am le jala’achju’un ts’o’ok u xmáanchi’ita’al ichil le óoxp’éel jatsk’iin kun taalo’, yaan u cha’ik le máax ku tukulta’al si’ipilnaja’ano’.
Tuláakal xak’alkaxane’ yaan u jach meenta’al tu yóok’olal le si’ipil wáaj le si’ipilo’ob jets’a’an te’ tu ts’íibil le xak’alkaxan si’ipilo’. Wa ti’ le ba’ax kun jóok’ol ti’ jump’éel xak’alkaxane’, ku chíikpajal ts’o’ok u meenta’al jump’éel si’ipil jela’an ti’ le ku xak’alkaxta’alo’, k’a’ana’an jumpáay ka xak’alkaxta’ak, ka’alikil ma’ u loobilal wa lekéen ts’o’okoke’ ku ts’íibt’anta’al u núupbesa’al ti’ le yáax si’ipilo’obo’, wa tumen bey unaje’.
Wa ts’o’okili’ u ts’a’abal ojéeltbil u ts’íibil le xak’alkaxan si’ipil tu yóok’olal u múuch’kab si’ipilnak máako’obe’, le máax ku tukulta’al si’ipilnaja’ano’ ku jechik u ma’achal tumen le p’is óolalo’ wáaj ku ts’a’abal tu k’ab uláak’ p’is óolal k’áatik ka bisa’ak ti’ táanxelnojlu’ume’, yaan u jáawsa’al le xak’alkaxan páak’te’ yéetel le jets’k’iino’ob uti’al u xu’ulsa’al le xak’alsi’ipilo’.
Tuláakal k’aak’as óolal kun úuchul lekéen ma’achak máak wáaj te’ k’alabkúuchilo’obo’, tuláakal p’u’ujsajbáajil kun meentbil xma’ a’almaj táan óolalil, tuláakal patambo’ol wáaj áantajbo’ol te’ k’alabkúuchilo’obo’, yaan u ch’a’ óolta’al bey loobilalo’ob kun tojkíintbil tumen le a’almajt’aano’obo’ yéetel yaan u xu’ulsa’alo’ob tumen le jala’acho’obo’.